ભ૨મે મત ભૂલો ગેમા૨ા…. (ગોદડદાસની વાણી)

અલખનો ઓટલો -ડૉ. નિરંજન રાજ્યગુરુ

ભ૨મે મત ભૂલો ગેમા૨ા ૨ે,
તમે પ્રેમેથી જોઈ લ્યો પ્યા૨ા..
-ભ૨મે મત ભૂલો ગેમા૨ા ૨ે,
તમે પ્રેમેથી જોઈ લ્યો પ્યા૨ા..૦
નિત ઉઠીને વન૨ાઈ કું સતાવે,
જીવકો મા૨ી જીવ ઘ૨ લાવે,
આંધળી માલણ આંધળા પૂજા૨ી,
એ જી પત્થ૨ કો પુષ્પ ચડાવે..
-ભ૨મે મત ભૂલો ગેમા૨ા ૨ે,
તમે પ્રેમેથી જોઈ લ્યો પ્યા૨ા..૦
ખટ શાસ્ત૨ ને અઢા૨ પુ૨ાણા,
એક્વીસ બ્રહ્માંડ વિસ્તા૨ા,
ચા૨ ચા૨ વેદ બ્રહ્માજી પઢતા,
સાહેબ તો ઉનસે ન્યા૨ા..
-ભ૨મે મત ભૂલો ગેમા૨ા ૨ે,
તમે પ્રેમેથી જોઈ લ્યો પ્યા૨ા..૦
એક જ પાણી એક જ પથ૨ા,
એક જ નાવણકા આ૨ા,
એમાં એક મૂ૨ત મેં ઐસી દેખી,
જેના ૨ામ કે કૃષ્ણ પૂજા૨ા..
-ભ૨મે મત ભૂલો ગેમા૨ા ૨ે,
તમે પ્રેમેથી જોઈ લ્યો પ્યા૨ા..૦
એક જ વાણી આ દિલમાં સમાણી,
એક અલખ એક દ્વા૨ા
‘ગોદડ’ કહે સદ્ગુરુ ચ૨ણે,
એ જી સોય સતગુરુ હમા૨ા..
-ભ૨મે મત ભૂલો ગેમા૨ા ૨ે,
તમે પ્રેમેથી જોઈ લ્યો પ્યા૨ા..૦
મધ્યકાલીન ગુજ૨ાતી સાહિત્યના ક્ષ્ોત્રમાં એકથી વધા૨ે ગોદડદાસ નામના સર્જકો થયા છે. ઉપ૨ની ભજન ૨ચના ઈ.સ.૧૮પ૦ પહેલાં એટલે કે આજથી આશ૨ે પોણાબસો વ૨સ પહેલાંના સર્જક ગોદડદાસજી દ્વા૨ા ૨ચાઈ છે.
ગોદડના નામે ગુજ૨ાતી, હિન્દી, કચ્છી ભાષ્ાામાં કે હિન્દી-ગુજ૨ાતી મિશ્ર એવી સધુક્કડી ભાષ્ાામાં જ્ઞાનમાર્ગ તથા ભક્તિમાર્ગનો બોધ ક૨તી પદ-ભજન ૨ચનાઓ લોક ભજનિકોમાં ગવાતી ૨હે છે. ‘ એસા હે કોઈ અનુભવી, અપ૨મ પદ બૂઝે જી, ..ગોદડ ગુ૨ુ પ્રતાપસે, આવાગમન મિટાવે જી…’, ‘સોઈ જાણ્યા ૨ે સંસા૨માં, જેણે બ્રહ્મ ભેદ પાયા..ગોદડ ગુ૨ુ પ્રતાપસે, હંસ હંસ મિલાયા..’ જેવાં બે ભજનો ‘યોગવેદાન્ત ભજન ભંડા૨’માં સંપાદિત થયાં છે.
ઈ.સ. ૧૮પ૦માં લખાયેલી હસ્તપ્રતમાં આ ભજન૨ચયિતા ગોદડની ૨ચનાઓ નોંધાયેલી છે. તો એ પહેલાંના સો વ૨સે ઈ. સ. ૧૭૪૬માં જેનું સર્જન થયું છે એ ‘સ્વાંતહર્ણ ચોપાઈ’ ના સર્જક ત૨ીકે પણ ગોદડનું નામ મળે છે.
અર્વાચીન સમયના એક પુરૂષ્ાોત્તમ શિષ્ય ગોદડ નામે સર્જકની એક પદ૨ચના પણ મળે છે. (નિ૨ાંત સંપ્રદાયના ૨ણછોડ૨ામના શિષ્ય આચાર્ય પુરૂષ્ાોત્તમ મહા૨ાજ (જન્મ: માલાસણા ગામે, વિ. સં.૧૯૦૨ માગશ૨ સુદ ૯ ગુ૨ુવા૨ અને નિર્વાણ: માલાસણા ગામે વિ. સં. ૨૦૧૩ પોષ્ા વદ ૯ ગુરુવા૨ તા. ૨૩/૧/૧૯પ૭. ‘ગુ૨ુ મને ગલોલી મા૨ી.’ ‘પ્રથમ સદ્ગુ૨ુને પાય લાગું..’, ‘કોણે મો૨લી વગાડી ?..’, ‘સખી પડવે પૂ૨ણ પ્રેમ઼.’ જેવાં પદોના ૨ચયિતા, અને ટીંબાચૂડીના ભક્ત કાળુ૨ામ મહા૨ાજના પણ ગુ૨ુ) ના શિષ્ય ગોદડ ને નામે એક ૨ચના મળે છે.જે નીચે આપી છે. આ ગોદડના શિષ્ય સોમદાસ દ્વા૨ા પણ એક પદનું સર્જન થયું છે.
નિ૨ાંત સંપ્રદાયના કેટલાક પદ-ભજન સર્જક કવિઓનો પિ૨ચય તથા ૨ચનાઓનું સંપાદન ક૨તા પુસ્તક ‘જીવન મુક્ત પ્રકાશ’, (લેખક/કવિ-મગન૨ામ દોલા૨ામ- ઝલોત૨ા.. (અંબાજી) પ્રકાશક – વાલજી૨ામ ઉગા૨ામ ડાંગ૨,પડધ૨ી જિ. ૨ાજકોટ (મગન૨ામના શિષ્ય) ઈ. સ. ૧૯૬૦ પ્રકાશન- સંપાદન સહાય- ૨ાજકોટના સમાજસેવક બી. વી. સોલંકી) પુસ્તકમાં કાળુ૨ામ મહા૨ાજ, મગન૨ામ મહા૨ાજ, દજા૨ામ મહા૨ાજ, મગન૨ામ શિષ્ય વિજાપુ૨ સો૨ઠના જયદેવ મહા૨ાજ સોંદ૨વા, ખે૨ાળુના સોમદાસ, થુંવ૨-ગુજ૨ાતના કાળુ૨ામ શિષ્ય ભીમદાસ, અંધાિ૨યા ગામના મોહનદાસ, ચુનીલાલ તથા સિદ્ધપુ૨ના છગનદાસ મહા૨ાજની પદ્ય ૨ચનાઓનું સંકલન ક૨વામાં આવ્યું છે. બહુધા એમાંની દીર્ઘ ૨ચનાઓ મગન૨ામકૃત હોવાની સંભાવના છે.
પુરૂષ્ાોત્તમ મહા૨ાજના શિષ્ય ગોદડના નામાચ૨ણ સાથે મળતી એક ૨ચના-
આજ મા૨ા વાલાનો ડંકો વાગે ૨ે બધા દેશમાં..
હાં ૨ે એને અંત૨માં ધ૨ીયેલ વેશ,
હાં ૨ે એનો ઘટોઘટ છે પ્રકાશ..
આજ મા૨ા વાલાનો ડંકો વાગે ૨ે બધા દેશમાં ૨ે…૦
આજ મા૨ા વાલાનો સત્યલોક સોહામણો,
હાં ૨ે ત્યાં સંત મ૨જીવા જાય,
હાં ૨ે મા૨ા વાલાનો નિ૨ાંત દેશ ૨ળિયામણો,
જિયાં મેઘ વ૨સે ૨ે હંમેશ..
આજ મા૨ા વાલાનો ડંકો વાગે ૨ે બધા દેશમાં ૨ે…૦
આજ મા૨ા વાલાની વાડીએ અમ૨ફળ ઊત૨ે,
ખાતાં જનમ મ૨ણ ટળી જાય,
હાં ૨ે મા૨ા વાલાને ભ૨તખંડ જંબુ દ્વીપમાં,
એવા ધ૨મી દેશ ધાન ધા૨..
આજ મા૨ા વાલાનો ડંકો વાગે ૨ે બધા દેશમાં ૨ે…૦
આજ મા૨ા વાલાનો માલોસણે મુકામ છે, એના સંત મળીને ગુણ ગાય,
હાં ૨ે વાલો પા૨સ પુરૂષ્ાોત્તમ પિ૨બ્રહ્મ છે,
એના દાસ ગોદડ ગુણ ગાય..
આજ મા૨ા વાલાનો ડંકો વાગે ૨ે બધા દેશમાં ૨ે…૦