ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં યુપી મહારાષ્ટ્ર કરતા આગળ….
લખનઉ: ઉત્તર પ્રદેશે ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં મહારાષ્ટ્ર કરતા પણ આગળ નીકળી ગયું છે. માત્ર એક વર્ષમાં ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનની લગભગ ત્રણ ગણું વધી ગયું છે. જો આપણે પાંચ વર્ષની વાત કરીએ તો યુપીના લોકોએ છ ગણી ઝડપે ડિજિટલ બેન્કિંગ અપનાવ્યું છે. માથાદીઠ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં યુપી દેશમાં ચોથા ક્રમે છે.
જો કે મેઈન બાબત એ છે કે રોકડ વ્યવહારો પણ એટલા જ વધ્યા છે. નોટબંધી પછી ચલણ પણ બમણું થઈ ગયું છે. સ્ટેટ લેવલ બેંકર્સ કમિટીના જણાવ્યા પ્રમાણે ગયા વર્ષે યુપીમાં 426.68 કરોડ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શન થયા હતા. આ વર્ષે આ સંખ્યા વધીને 1174.32 કરોડ થઈ ગઈ છે. આનું કારણ એ છે કે ડિજિટલ બેંકિંગની સરળ ઍક્સેસ, ગામડાઓમાં ઇન્ટરનેટ કનેક્શન, નાણાકીય જાગૃતિ અને પર્યાપ્ત સંખ્યામાં ટ્રાન્ઝેક્શન ઉપકરણો છે. કોવિડ સમયગાળા પછી કેશલેસ વ્યવહારોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે બેંકોએ કાર્ડ આધારિત થાપણો અને ચુકવણીઓ પર વિશેષ ભાર મૂકી રહી છે.
માથાદીઠ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં યુપી ચોથા સ્થાને આવ્યું છે. કર્ણાટક જેવા રાજ્યો પણ યુપી કરતા નીચે પહોંચી ગયા છે. રાજસ્થાન અને મધ્યપ્રદેશની સાથે યુપી પણ આગળ છે. પરંતુ મહારાષ્ટ્ર છેક પાંચમા સ્થાન પર છે.
રાજ્યમાં માથાદીઠ ડિજિટલ વ્યવહારો વિશે વાત કરીએ તો આંધ્ર પ્રદેશ વ્યક્તિ દીઠ 17.68 ટકા ડિજિટલ વ્યવહારો થાય છે. જ્યારે દિલ્હીમાં 09.31 ટકા, યુપીમાં 07.73 ટકા, હરિયાણામાં 12.42, મહારાષ્ટ્રમાં 06.94 ટકા, કર્ણાટકમાં 06.53 ટકા, રાજસ્થાનમાં 02.30 ટકા અને મધ્યપ્રદેશમાં 02.10 ટકા ડિજિટલ વ્યવહારો થાય છે.
યુપીમાં ગ્રાહકોની સુવિધા માટે રાજ્યના તમામ જિલ્લાઓમાં બેંકોએ મોબાઈલ બેંકિંગ, UPI, BHIM એપ, ઈન્ટરનેટ બેંકિંગ અને ડેબિટ કાર્ડ અંગે ઝુંબેશ શરૂ કરી છે. આનું પરિણામ એ આવ્યું કે યુપીમાં ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શન કરનારા લોકોની સંખ્યામાં ઝડપથી વધારો થયો છે.
બહરાઇચ, બલરામપુર, ચંદૌલી, ચિત્રકૂટ, ફતેહપુર, શ્રાવસ્તી, સિદ્ધાર્થનગર અને સોનભદ્ર જેવા આઠ ડિજિટલી પછાત જિલ્લાઓ માટે એક વિશેષ અભિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જેનું પરિણામ એ આવ્યું કે ફતેહપુર, ચિત્રકૂટ અને સોનભદ્રએ લક્ષ્ય કરતાં સરેરાશ બમણી સફળતા મેળવી હતી.
આરબીઆઈની માહિતી પ્રમાણે નોટબંધી બાદ ચલણની પ્રિન્ટીંગમાં કોઈ ઘટાડો થયો નથી. બજારમાં રોકડ પણ પૂરતી માત્રામાં ઉપલબ્ધ છે. આ વર્ષે સપ્ટેમ્બર સુધી બજારમાં લગભગ 33 લાખ કરોડ રૂપિયાનો રોકડ પ્રવાહ છે.
નોંધનીય છે કે ભારતમાં તાજેતરના સમયમાં ડિજિટલ પેમેન્ટ ઝડપથી વધી રહ્યું છે. ભારતમાં 2010થી ડિજિટલ પેમેન્ટમાં વધારો થયો છે. વર્ષ 2014 બાદ તેમાં જોરદાર ઉછાળો આવ્યો હતો. વર્ષ 2023ના આગમન સાથે ભારતનો ડિજિટલ પેમેન્ટ ગ્રાફ ઝડપી ગતિએ વધી રહ્યો છે.