નાઇટ ઇટિંગ સિન્ડ્રોમ

લક્ષણો, કારણો, નિદાન, સારવાર અને નિવારણ

તન્દુરસ્તી મન્દુરસ્તી – અભિમન્યુ મોદી

રાતે ખાવાની ઈચ્છા સતત થવી એ બીમારી છે!

આપણે બધા સૂવાના સમયે નાસ્તાનો આનંદ માણીએ છીએ, પછી ભલે તે બચેલા પિઝા, કૂકીઝ અથવા રાત્રિભોજનની બીજી ફૂડ ડીશ કેમ ન હોય. જો કે, કેટલાક લોકો માટે, રાત્રિભોજન પ્રસંગોપાત ભોજન કરતાં પણ વધુ નિયમિત હોય છે. નાઇટ ઇટિંગ સિન્ડ્રોમ (NES) એ એક વાસ્તવિક આહાર-વિકાર છે જેનાથી આજે બહુ બધા લોકો પીડાઈ રહ્યા છે.

નાઈટ ઇટીંગ સિન્ડ્રોમ ધરાવતા લોકો રાત્રિભોજન પછી અને રાત્રિ દરમિયાન ખાવાની અનિયંત્રિત ઇચ્છા અનુભવે છે. સુવાના સમય દરમિયાન તેઓ ભૂખ્યા ન હોય ત્યારે પણ તેઓ મોટો જથ્થો પેટમાં ઓહિયા કરી જાય છે. આનાથી ઊંઘમાં વિક્ષેપ થઈ શકે છે, અનિદ્રાની જેમ જ સ્તો! સ્લીપ નિષ્ણાત માઈકલ બ્રુસ સમજાવે છે કે NESનું પ્રમાણ વધતું જાય છે અને હવે બહુ લોકો તેના શિકાર બની રહ્યા છે. આ ડીસઓર્ડર એવી વ્યક્તિઓમાં વધુ સામાન્ય છે જેઓ વધુ મેદસ્વી, હતાશ, બેચેન અથવા વ્યસનના દુરૂપયોગ સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યાં હોય.

ે સારવાર ન કરવામાં આવે તો નાઈટ ઇટીંગ સિન્ડ્રોમ વજનમાં વધારો અને અન્ય આરોગ્ય સમસ્યાઓ જેમ કે ટાઈપ ટુ ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને ડિપ્રેશનમાં પરિણમી શકે છે. જો તમને શંકા છે કે તમને નાઇટ ઇટિંગ ડિસઓર્ડર છે, તો તમારા ડોક્ટરની સલાહ લેવી અગત્યતા ધરાવે છે, તેમ ઊંઘની સમસ્યાના નિષ્ણાતો સલાહ આપે છે.

નાઇટ ઇટિંગ સિન્ડ્રોમના ચિહ્નો અને લક્ષણો:

આ સિન્ડ્રોમ વિવિધ લક્ષણો દર્શાવે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
સાંજ અને રાત્રિ દરમિયાન તીવ્ર ભૂખ અને અતિશય આહાર (હાયપરફેગિયા).

જમવા માટે રાત્રે જાગવું, ક્યારેક ઘણી વખત.

રાત્રિભોજન પછી દૈનિક કેલરીના ઓછામાં ઓછા ૨૫ ટકા જેટલો આહાર આરોગવો.
સવારે ભૂખ ન લાગવી.

ઊંઘવામાં મુશ્કેલી

રાત્રિના સમયે મૂડમાં ફેરફાર, જેમ કે ડિપ્રેશન.

શરમ, ઉદાસી અથવા અકળામણ સાથે ખાવા પર નિયંત્રણ ગુમાવવું.

ઊંઘના વિક્ષેપને કારણે રોજિંદા કામકાજમાં વિક્ષેપ.

આ બીમારી ધરાવતા વ્યક્તિઓ રાત્રિભોજન દરમિયાન ઘણીવાર ઉચ્ચ-કેલરી, કાર્બોહાઇડ્રેટ- અથવા ખાંડયુક્ત ખોરાકની ઇચ્છા રાખે છે, જે વજનમાં વધારો તરફ દોરી જાય છે.

નાઇટ ઇટિંગ સિન્ડ્રોમના કારણો અને જોખમ પરિબળો:

આ સિન્ડ્રોમનું ચોક્કસ કારણ અસ્પષ્ટ છે, પરંતુ કેટલાક પરિબળો ફાળો આપી શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

સર્કેડિયન રિધમ ડિસઓર્ડર શરીરની આંતરિક ઘડિયાળ એટલે કે બાયોલોજીકલ ક્લોકને અસર કરે છે.

આનુવંશિક વલણ, કૌટુંબિક ઇતિહાસ સાથે જોખમ વધે છે.

દિવસ દરમિયાન આહાર અને કેલરી પ્રતિબંધ શરીરને રાત્રિની તૃષ્ણાઓ પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ બનાવે છે.

ખાવાની વિકૃતિઓ, માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ, ઊંઘની વિકૃતિઓ અને ટાઈપ ટુ ડાયાબિટીસ જેવી અન્ય સ્થિતિઓ સાથે જોડાણ.

મોડે સુધી જાગવા અને મોડે સુધી જાગવાની પસંદગી.

નાઇટ ઇટિંગ સિન્ડ્રોમનું નિદાન કેવી રીતે થાય છે?

જો તમને NES પર શંકા હોય, તો તમારા ડોક્ટરની સલાહ લો. નિદાન પછી આવી બાબતોનું અવલોકન કરી શકાય,

સ્લીપ અને ફૂડ લોગ: ઊંઘની પેટર્ન અને ખોરાકની માત્રાની ડાયરી રાખવી.
પોલિસોમ્નોગ્રાફી (સ્લીપ સ્ટડી): ખાસ લેબોરેટરીમાં ઊંઘની પેટર્નનું નિરીક્ષણ કરવું.

નાઇટ ઇટિંગ સિન્ડ્રોમનું પૂર્વસૂચન:

સારવાર ન કરાયેલ સિન્ડ્રોમ સ્થૂળતા, ડાયાબિટીસ, ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને ડિપ્રેશન તરફ દોરી શકે છે. જો કે, ઉપચાર, દવાઓ અને જીવનશૈલીમાં ફેરફાર સહિત યોગ્ય સારવાર સાથે આ સિન્ડ્રોમનું સંચાલન કરી શકાય છે.

સારવાર અને દવાઓના વિકલ્પો:

સારવારમાં સામાન્ય રીતે ઉપચાર અને દવાઓના સંયોજનનો સમાવેશ થાય છે. દવાના વિકલ્પોમાં એન્ટીડિપ્રેસન્ટ્સ જેમ કે જજછઈંત અને એન્ટી-સીઝર દવાઓ જેમ કે ટોપીરામેટનો સમાવેશ થઈ શકે છે. વર્તણૂકીય થેરાપી આ સિન્ડ્રોમને સંબોધવામાં પણ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. અન્ય સારવારો, જેમ કે અંગત કારણોની સારવાર, લાઈટ એલર્જી ડાયગ્નોસીસ અને અમુક પ્રકારનો આરામ આ સિન્ડ્રોમની સુધારણામાં ફાળો આપી શકે છે.

નાઇટ ઇટિંગ સિન્ડ્રોમનું નિવારણ:

વ્યાવસાયિક સારવાર સાથે, વ્યક્તિઓ નાઈટ ઇટીંગ સિન્ડ્રોમ ન રોકવા માટે પગલાં લઈ શકે છે:

સાંજની ભૂખ ઘટાડવા માટે દિવસ દરમિયાન કેલરીને મર્યાદિત કરવાનું ટાળો.

તંદુરસ્ત કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ, પ્રોટીન, ફાઈબર અને ચરબીવાળો સંતુલિત આહાર પસંદ કરો.
પૂરતી ઊંઘ અને ઊંઘ માટે અનુકૂળ વાતાવરણ સાથે સારી ઊંઘની સ્વચ્છતાનો અભ્યાસ કરો.

માનસિક સ્વાસ્થ્યનું નિરીક્ષણ કરો, તાણના સ્તરનું સંચાલન કરો અને જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે આરામ મેળવો.

નિયમિત કસરત દ્વારા દિવસ દરમિયાન સક્રિય રહો.

સંશોધન અને આંકડા:

સંશોધનનો અંદાજ છે કે લગભગ ૧.૫ ટકા યુ.એસ.ની વસ્તી આ સિન્ડ્રોમ ધરાવે છે, જેનું પ્રમાણ મેદસ્વી વ્યક્તિઓમાં વધારે છે. અન્ય સંબંધિત સ્થિતિ સ્લીપ-રિલેટેડ ઇટીંગ ડિસઓર્ડર છે, જે આ સિન્ડ્રોમથી અલગ છે કારણ કે તે વ્યક્તિ જ્યારે સુતી હોય ત્યારે થાય છે.

જૈન ધર્મમાં એટલે જ ચોવિહારનું ખૂબ મહત્વ છે. હિંદુ ધર્મ પણ સૂર્યાસ્ત સમય પહેલા જમી લેવા ઉપર આગ્રહ કરે છે. રાત્રીભોજન શરીર માટે પાપ ગણાય છે- એવું માત્ર ધર્મો કહે છે એવું નથી, મેડિકલ સાયન્સ અને આયુર્વેદ પણ આ જ કહે છે.