નવી દિલ્હીઃ ભારતમાં સાત ટકા વસ્તી કેટલાક દુર્લભ રોગથી પ્રભાવિત છે. દુર્લભ રોગ એટલે એવો રોગ જે 1000 કે લાખોમાંથી 1 વ્યક્તિને અસર કરે છે તેને દુર્લભ રોગ માનવામાં આવે છે. ભારતમાં આવા 200 થી વધુ દુર્લભ રોગો છે. ભારતમાં, 8.4 થી 10 કરોડ દર્દીઓને કોઈ દુર્લભ રોગ છે. 80 ટકા રોગોના કારણો આનુવંશિક છે. હવે સરકારે 13 દુર્લભ રોગો પર કામ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. હવે ભારત આ દવાઓ જરૂરિયાતમંદ દેશોને પોસાય તેવા ભાવે વેચી શકશે.
ટાયરોસિનેમિયા- આ એક દુર્લભ યકૃત (લીવર) રોગ છે. એક લાખની વસ્તીમાં માત્ર એકાદ વ્યક્તિને આવો રોગ થવાની સંભાવના છે, પરંતુ જો કોઈને તે થાય છે, તો તેની સારવાર પણ દુર્લભ છે. તેની દવા કેનેડાથી મંગાવવાની હોય છે અને તેને લેવાનો વાર્ષિક ખર્ચ 2.2 કરોડ રૂપિયા છે, પરંતુ હવે ભારતમાં બનેલી દવાથી તેનો ઈલાજ કરી શકાશે, જેનો વાર્ષિક ખર્ચ માત્ર 2.5 લાખ રૂપિયા થશે.
એવી જ રીતે વિલ્સન રોગની સારવાર માટે વિદેશથી આવતી દવાની કિંમત 1.8 કરોડથી 3.6 કરોડ રૂપિયા છે. ભારતીય કંપનીએ 3 થી 6 લાખ રૂપિયાની કિંમતની દવા બજારમાં ઉતારી છે. હાલમાં સિકલ સેલ એનિમિયાની કાયમી સારવાર માટે જીન થેરાપી પર પણ સંશોધન શરૂ થયું છે. હાલમાં, સિકલ સેલ એનિમિયાથી પીડાતા દર્દીઓને જીવનભર હાઇડ્રોક્સ્યુરિયા દવા લેવી પડે છે. આ દવા પાંચ વર્ષથી વધુ ઉંમરના દર્દીઓને કેપ્સ્યુલના રૂપમાં આપવામાં આવે છે, જ્યારે પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોને ચાસણીના રૂપમાં આપવાની હોય છે.
હાઈડ્રોક્સ્યુરિયા સિરપની 100 મિલી બોટલની કિંમત 70,000 રૂપિયાથી વધુ છે. એક ભારતીય કંપની દ્વારા બનાવવામાં આવેલી આ દવાને આ મહિને મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જે માર્ચથી બજારમાં ઉપલબ્ધ થશે અને તેની 100 mlની બોટલની કિંમત માત્ર 405 રૂપિયા હશે.
નીતિ આયોગના સભ્ય વીકે પૌલના જણાવ્યા અનુસાર, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની સૂચના પર, ગયા વર્ષે જુલાઈમાં દુર્લભ રોગોની સસ્તી સારવાર શોધવાનું કામ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. નિષ્ણાતો અને ડોકટરો સાથે વિસ્તૃત ચર્ચા કર્યા પછી, આવા 13 દુર્લભ રોગોની ઓળખ કરવામાં આવી હતી જેના દર્દીઓની સંખ્યા અન્ય દુર્લભ રોગો કરતા વધુ છે અને તેમની સસ્તી સારવાર ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે પહેલ કરી છે.
આવા સાત રોગોની સસ્તી સારવારનો વિકલ્પ ઉપલબ્ધ કર્યા પછી હવે ત્રણ દુર્લભ રોગોની જનીન થેરાપી અને ચાર દુર્લભ રોગોની એન્ઝાઇમ થેરાપીથી સારવાર કરી શકાય તેવી સસ્તી સારવાર શોધવાનું કામ ચાલી રહ્યું છે. પેટન્ટ દવાઓના મામલે સંબંધિત વિદેશી કંપની સાથે પણ વાતચીત ચાલી રહી છે.
આરોગ્ય પ્રધાન મનસુખ માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે દુર્લભ રોગો માટે સસ્તી દવાઓ બનાવીને ભારતે ફરી એકવાર સાબિત કર્યું છે કે તે માત્ર નફો કમાવવા માટે જ નહીં પરંતુ સમગ્ર માનવતાની સેવા કરવા માટે કામ કરે છે. ભારતમાં બનેલી આ દવાઓ માત્ર દેશમાં જ દર્દીઓને સસ્તી સારવાર આપશે એવું નથી,પરંતુ સમગ્ર વિશ્વને તેનો લાભ મળશે. નોંધનીય છે કે ઘણા દેશોએ ભારતનો સંપર્ક પણ શરૂ કરી દીધો છે.
સામાન્ય રીતે એવું માનવામાં આવે છે કે એવું માનવામાં આવે છે કે કોઈપણ દેશની વસ્તીના છ-આઠ ટકા લોકો દુર્લભ રોગોથી પીડાય છે. આ રીતે, ભારતમાં 8.4 થી 10 કરોડ લોકો દુર્લભ રોગથી પીડિત હોઈ શકે છે, પરંતુ કોઈ નક્કર ડેટા ઉપલબ્ધ નથી.
