પાકિસ્તાન-ચીનની ઊંઘ હરામ કરવા માટે ભારત સજ્જ થશે આટલા ઘાતક હથિયારોથી…

હાલ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેની તણાવભરી સ્થિતિમાં પડોશી દેશોએ ભારતની સૈન્ય તાકાત જોઇ લીધી છે. પાકિસ્તાનનાં હુમલાનો તરત જ જવાબ આપતા ભારતીય સેનાએ જે સૈન્ય તાકાત બતાવી તે જોઇને દુશ્મનો દંગ રહી ગયા હતા. હવે ભારત તેના સંરક્ષણ ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભરતાની દિશામાં ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે. હાઇપરસોનિક ગ્લાઇડ વ્હીકલ (HGV), હાઇપરસોનિક ક્રૂઝ મિસાઇલ બ્રહ્મોસ-2, ડિરેક્ટેડ એનર્જી વેપન્સ, નૌકાદળના જહાજો પર ડ્રોન ટેક્નોલોજી, ઊંચાઈવાળા વિસ્તારોમાં તૈનાત કરવા માટે સ્વદેશી ટેન્ક અને ભારતીય મલ્ટિ રોલ હેલિકોપ્ટર ભારતની સૈન્ય શક્તિને એક નવો આયામ આપશે.

ભારતનું હાઇપરસોનિક ગ્લાઇડ વ્હીકલ દુશ્મનો માટે ખતરો

હાઇપરસોનિક ગ્લાઇડ વ્હીકલ (Hypersonic Glide Vehicle)એ એક આધુનિક ટેકનોલોજી છે જે હાઇપરસોનિક ગતિએ એટલે કે ધ્વનિની ગતિ કરતા 5 ગણી ઝડપી ઉડાન ભરવા અને રડારથી બચીને લક્ષ્યને ચોક્કસ ભેદવા માટે સક્ષમ છે. ભારતનું હાઇપરસોનિક ટેકનોલોજી ડેમોન્સ્ટ્રેટર વ્હીકલ (HSTDV), જે DRDO દ્વારા વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે, તે સંરક્ષણની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.

ભારતે હાઇપરસોનિક ગ્લાઇડ વ્હીકલ (HGV) ટેક્નોલોજીમાં મોટી સફળતા મેળવી છે, જે દુશ્મનને પ્રતિક્રિયા આપવાનો લગભગ શૂન્ય સમય આપે છે અને લગભગ 7,400-14,800 કિમી/કલાકની ઝડપ હાંસલ કરી શકે છે. 1,500-2,000 કિલોમીટરની રેન્જ સાથે આ હથિયાર પ્રણાલી સમગ્ર પાકિસ્તાન અને ચીનના મોટા ભાગને આવરી લેવા સક્ષમ છે. પરંપરાગત બેલિસ્ટિક મિસાઇલોથી વિપરીત HGV ઉડાન દરમિયાન તેની દિશા બદલી શકે છે, જેના કારણે તેને અટકાવવું અત્યંત મુશ્કેલ બની જાય છે. તે પરંપરાગત અને પરમાણુ બંને પ્રકારના વોરહેડ લઈ જવા માટે સક્ષમ છે,

DRDOએ સપ્ટેમ્બર 2020માં HSTDVનું પ્રથમ સફળ પરીક્ષણ કર્યું હતું. નવેમ્બર 2024 સુધીમાં, ભારતે હાઇપરસોનિક ગતિ અને ગતિશીલતાને વધુ સુધારવા માટે ઘણા વધુ પરીક્ષણો કર્યા છે. પાકિસ્તાન માટે આ એક મોટો ખતરો છે કારણ કે HSTDVની ગતિ અને રેન્જ તેને લાહોર (30-40 સેકન્ડ), ઇસ્લામાબાદ (2-3 મિનિટ) અને કરાચી (3-4 મિનિટ) જેવા શહેરોને તાત્કાલિક લક્ષ્ય બનાવવા સક્ષમ બનાવે છે. તેની રડારથી બચવાની ક્ષમતા પાકિસ્તાનની એચક્યુ-9 અને એફએમ-90 જેવી હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓને નકામી કરી દે છે. ચીન માટે પણ આ ચિંતાજનક છે.

બ્રહ્મોસ-2: ભારતની સૌથી ઘાતક ક્રૂઝ મિસાઇલ

ભારત અને રશિયાના સંયુક્ત સાહસ બ્રહ્મોસ એરોસ્પેસ દ્વારા વિકસિત હાઇપરસોનિક ક્રૂઝ મિસાઇલ બ્રહ્મોસ-2 (BrahMos-2) એક નવા યુગની શરૂઆત કરવા જઈ રહી છે. આ મિસાઇલ હાલની બ્રહ્મોસ-1નું અત્યાધુનિક સંસ્કરણ છે, તેની ગતિ, રેન્જ અને સ્ટેલ્થ ક્ષમતાઓને કારણે વિશ્વની સૌથી ઝડપી અને ઘાતક ક્રૂઝ મિસાઇલ બનવા તરફ આગળ વધી રહી છે. બ્રહ્મોસ-2 લગભગ 8,600-9,800 કિમી/કલાકની ઝડપે ઉડાન ભરશે એટલે કે હાલની બ્રહ્મોસથી તેની ઝડપ બેગણી હશે. તે ઉપરાંત તેની રેન્જ 1,500 કિલોમીટર સુધીની હશે, જે ભારતને પાકિસ્તાન અને ચીનના અંદરના વિસ્તારોમાં હુમલો કરવાની ક્ષમતા પ્રદાન કરશે. આ મિસાઇલને જમીન, સમુદ્ર, સબમરીન અને હવાથી લોન્ચ કરી શકાય છે.

બ્રહ્મોસ-2નું નિર્માણ કાર્ય વર્ષ 2011 સુધીમાં પૂર્ણ થઈ ગયું હતું અને એપ્રિલ 2025 માં બંગાળની ખાડીમાં તેનું સફળ પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં 800 કિલોમીટરની રેન્જ હાંસલ કરવામાં આવી હતી. હવે તેનું આગામી પરીક્ષણ નવેમ્બર 2025 માં થશે. જેમાં સ્ટેલ્થ અને ચોકસાઈને વધુ સુધારવામાં આવશે. આ મિસાઇલને 2027-2028 સુધીમાં ભારતીય સેના, નૌકાદળ અને વાયુસેનામાં સામેલ કરવાની યોજના છે. બ્રહ્મોસ-2 ની હાઇપરસોનિક ગતિ પાકિસ્તાનનાં મુખ્ય લશ્કરી ઠેકાણાંઓ જેવા કે રાવલપિંડી અને ગ્વાદરને સેકન્ડોમાં નષ્ટ કરવામાં સક્ષમ બનાવશે.

ભારતનું ડિરેક્ટેડ એનર્જી વેપન તૈયાર

ડાયરેક્ટેડ એનર્જી વેપન્સ (Directed Energy Weapons) એ અદ્યતન ટેક્નોલોજી આધારિત હથિયાર પ્રણાલીઓ છે, જે વિદ્યુતચુંબકીય ઊર્જા જેમાં કે લેસર, માઇક્રોવેવ અથવા પાર્ટિકલ બીમનો ઉપયોગ કરીને લક્ષ્યને નષ્ટ કરે છે. આ હથિયારો તેમની ગતિ, ચોકસાઈ અને ખર્ચ-અસરકારક પ્રકૃતિને કારણે ભવિષ્યના યુદ્ધક્ષેત્રમાં ક્રાંતિકારી સાબિત થઈ શકે છે. ભારતમાં DRDO આ ક્ષેત્રમાં સક્રિયપણે કામ કરી રહ્યું છે.

ડાયરેક્ટેડ એનર્જી વેપન્સમાં મુખ્યત્વે લેસર-આધારિત હથિયારો (HEL) અને હાઇ-પાવર માઇક્રોવેવ (HPM) હથિયારોનો સમાવેશ થાય છે. આ હથિયારો પ્રકાશની ગતિથી હુમલો કરે છે, જેનાથી લક્ષ્યને બચવાનો સમય મળતો નથી. તેઓ ડ્રોન, મિસાઇલો, વિમાનો અને નાના નૌકાદળના જહાજોને નષ્ટ કરવામાં સક્ષમ છે. પ્રારંભિક મોડેલોની રેન્જ 2-10 કિલોમીટર છે, જેને ભવિષ્યમાં વધારવામાં આવશે. પરંપરાગત મિસાઇલોની તુલનામાં DEW નો પ્રતિ શોટ ખર્ચ ખૂબ ઓછો છે.

DRDO એ 2018 માં લેસર-આધારિત DEWનું પ્રારંભિક પરીક્ષણ શરૂ કર્યું હતું. વર્ષ 2022 માં DRDOએ 10 kW લેસર હથિયારનું પરીક્ષણ કર્યું હતું, જે 1.5 કિમી દૂર ડ્રોનને નષ્ટ કરવામાં સક્ષમ હતું. 2024 સુધીમાં DEW ને નૌકાદળના જહાજો અને હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓમાં એકીકૃત કરવાની યોજના પર કામ ચાલી રહ્યું છે. DEW ની તૈનાતીથી ભારતની સરહદો પર દુશ્મનના હવાઈ હુમલાઓ અને ડ્રોન ઘૂસણખોરીને રોકવાની ક્ષમતા વધશે. ભવિષ્યમાં DRDO 2030 સુધીમાં 100 kW ની લેસર પ્રણાલી વિકસાવવાની યોજના ધરાવે છે, જે બેલિસ્ટિક મિસાઇલોને પણ નષ્ટ કરી શકશે. જેનાથી ભારત અમેરિકા, રશિયા અને ચીન જેવા દેશોની હરોળમાં આવી જશે.

હવે નૌસેનાના જહાજો પર ડ્રોનનો કાફલો

ભારતીય નૌકાદળે તાજેતરના વર્ષોમાં તેના નૌકાદળના જહાજોમાં ડ્રોન ટેક્નોલોજીને (Naval drones) એકીકૃત કરવાની દિશામાં મહત્વપૂર્ણ પગલાં ભર્યા છે. આ ડ્રોનનો ઉપયોગ દેખરેખ, જાસૂસી અને ચોક્કસ હુમલાઓ માટે કરવામાં આવે છે. ભારતીય નૌકાદળ ઇઝરાયલથી પ્રાપ્ત હેરોન માર્ક 2, યુએસએથી લીઝ પર સી ગાર્ડિયન MQ-9B અને સ્વદેશી દ્રષ્ટિ ડ્રોન જેવા વિવિધ પ્રકારના ડ્રોનનો ઉપયોગ કરે છે. આ ડ્રોન 36-45 કલાક સુધી ઉડી શકે છે અને 35,000 ફૂટની ઊંચાઈ પર રીઅલ-ટાઇમ ઇમેજરી પ્રદાન કરે છે.

હેરોન માર્ક 2 અને સી ગાર્ડિયન લેસર-ગાઇડેડ બોમ્બ, હવા-થી-જમીન મિસાઇલ અને એન્ટી-ટેન્ક મિસાઇલ લઈ જઈ શકે છે. સેટેલાઇટ-આધારિત કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમ દ્વારા ડ્રોન ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશન સાથે જોડાયેલા રહે છે. ડ્રોનને INS વિક્રાંત, INS વિશાખાપટ્ટનમ અને અન્ય યુદ્ધ જહાજોથી સંચાલિત કરી શકાય છે. DRDO અને ખાનગી કંપનીઓ TAPAS-BH જેવા સ્વદેશી ડ્રોન વિકસાવી રહી છે.

હેરોન માર્ક 2ને 2020ના ભારત-ચીન સરહદ વિવાદ દરમિયાન લદ્દાખમાં તૈનાત કરવામાં આવ્યા હતા. આ ડ્રોન હવે નૌકાદળના જહાજોથી હિંદ મહાસાગરમાં દેખરેખ માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવી રહ્યા છે. 2020માં ભારતે યુએસએ પાસેથી 2 સી ગાર્ડિયન MQ-9B ડ્રોન લીઝ પર લીધા હતા, જે INS રાજાલીથી સંચાલિત થાય છે. આ ડ્રોન હિંદ મહાસાગરમાં ચીની અને પાકિસ્તાની નૌકાદળની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખે છે. INS અન્વેષએ DRDOનું તરતું પરીક્ષણ રેન્જ જહાજ છે, જે ડ્રોન અને મિસાઇલ પરીક્ષણો માટે ઉપયોગી છે અને તે નૌકાદળના ડ્રોન કામગીરીમાં પણ મદદરૂપ છે.

ડ્રોન હિંદ મહાસાગરમાં પાકિસ્તાનનાં ગ્વાદર અને ચીનનાં લશ્કરી ઠેકાણા જીબુતી જેવા વ્યૂહાત્મક સ્થળો પર નજર રાખવા ઉપરાંત આ ડ્રોન ચોક્કસ હુમલાઓ અને રીઅલ-ટાઇમ ગુપ્ત માહિતી પ્રદાન કરે છે, જેનાથી ભારતીય નૌકાદળને દરિયાઈ યુદ્ધમાં ફાયદો મળે છે. ડ્રોન સબમરીનને શોધવા અને નાશ કરવામાં પણ મદદરૂપ છે, જે ચીન અને પાકિસ્તાનની નૌકાદળ માટે ખતરો છે.

‘જોરાવર’: ભારતની હળવી પણ શક્તિશાળી ટેન્ક

જોરાવર લાઇટ ટેન્ક (Light tank Zorawar) ભારતની સ્વદેશી હળવી ટેન્ક છે, જેને DRDO અને લાર્સન એન્ડ ટુબ્રો (L&T) દ્વારા સંયુક્ત રીતે વિકસાવ્યું છે. આ ટેન્ક ખાસ કરીને પૂર્વી લદ્દાખ જેવા ઊંચાઈવાળા વિસ્તારોમાં તૈનાતી માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે, જ્યાં પરંપરાગત ભારે ટેન્કો જેમ કે T-90ની ગતિશીલતા મર્યાદિત હોય છે.
જોરાવરનું વજન માત્ર 25 ટન છે. તે 50-60 કિમી/કલાકની ઝડપ અને ઊંચા પહાડી વિસ્તારોમાં ઝડપથી કામગીરી કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આ ટેન્કમાં 105 મીમીની મુખ્ય તોપ, રિમોટ-નિયંત્રિત મશીન ગન અને એન્ટી-ટેન્ક ગાઇડેડ મિસાઇલ (ATGM) જેવા હથિયારો છે. તેની સુરક્ષા માટે એક્ટિવ પ્રોટેક્શન સિસ્ટમ (APS) પણ છે, જે આવનારી મિસાઇલોને નષ્ટ કરી શકે છે. આ ટેન્ક પાણીમાં કામગીરી કરવા અને -40°C સુધીના તાપમાનમાં કાર્ય કરવા માટે પણ સક્ષમ છે.

2020ના ભારત-ચીન સરહદ પરના તણાવ બાદ, ભારતીય સેનાએ 350 હલકા ટેન્કોની જરૂરિયાત જણાવી હતી. જોરાવરનું ડિસેમ્બર 2024માં લદ્દાખના ન્યોમામાં તેનું પરીક્ષણ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ પરીક્ષણમાં ટેન્કની ગોળીબાર કરવાની ક્ષમતા, ગતિશીલતા અને સુરક્ષા પ્રણાલીઓની સફળતા નોંધવામાં આવી હતી. 2025 ના અંત સુધીમાં પરીક્ષણ પૂર્ણ થવાની અને 2026માં સેનામાં સામેલ થવાની સંભાવના છે. સંરક્ષણ અધિગ્રહણ પરિષદે 59 ટેન્કોના ઓર્ડરને મંજૂરી આપી દીધી છે.

ભારતનું સ્વદેશી મલ્ટિ રોલ હેલિકોપ્ટર

ભારતીય મલ્ટિ રોલ હેલિકોપ્ટર (Indian Multi-Role Helicopter) ભારતના સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં સ્વદેશીકરણ અને આત્મનિર્ભરતા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) દ્વારા વિકસાવવામાં આવી રહેલું આ હેલિકોપ્ટર ભારતીય સેના, નૌકાદળ અને વાયુસેનાની વિવિધ જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે. IMRHનો ઉદ્દેશ્ય વિદેશી હેલિકોપ્ટરો પરની નિર્ભરતા ઘટાડવાનો અને ઊંચાઈવાળા વિસ્તારો, દરિયાઈ મિશન અને યુદ્ધના દૃશ્યોમાં અસરકારક કામગીરી સુનિશ્ચિત કરવાનો છે.

આ હેલિકોપ્ટર તેની બહુમુખી પ્રતિભા, અદ્યતન તકનીક અને મજબૂત ડિઝાઇન માટે જાણીતું બનશે. તેનું ટેકઓફ વજન લગભગ 13 ટન હશે અને તે 3.5-4 ટનનો પેલોડ લઈ જઈ શકશે, જેમાં સૈનિકો, હથિયારો અથવા માલસામાનનો સમાવેશ થઈ શકે છે. તે 24-30 સૈનિકોને અથવા 12 સ્ટ્રેચર સાથે તબીબી સ્થળાંતર માટે પણ સક્ષમ હશે.

આ હેલિકોપ્ટરની મહત્તમ ઝડપ 260-280 કિમી/કલાક અને રેન્જ લગભગ 700-1,000 કિલોમીટર હશે. તે 6,500 મીટર સુધીની ઊંચાઈએ કાર્ય કરી શકશે, જે તેને લદ્દાખ જેવા ઊંચાઈવાળા વિસ્તારો માટે યોગ્ય બનાવે છે. આ હેલિકોપ્ટરમાં 20 મીમી તોપ, રોકેટ પોડ, એન્ટી-ટેન્ક ગાઇડેડ મિસાઇલ અને હવા-થી-હવા મિસાઇલ જેવા હથિયારો હશે. તેમાં અદ્યતન ગ્લાસ કોકપિટ, નાઇટ વિઝન સિસ્ટમ અને મલ્ટી-ફંક્શન ડિસ્પ્લે જેવા એવિઓનિક્સ તેમજ ઇલેક્ટ્રો-ઓપ્ટિકલ/ઇન્ફ્રારેડ (EO/IR) સેન્સર, રડાર વોર્નિંગ રિસીવર અને મિસાઇલ વોર્નિંગ સિસ્ટમ જેવા સેન્સર પણ હશે. ભવિષ્યમાં, તેમાં ડ્રોન જેવી સ્વાયત્ત કામગીરીની સંભાવના પણ છે, જે તેને વધુ ઘાતક બનાવશે.

આ હેલિકોપ્ટરનો ઉપયોગ સૈનિકોના પરિવહન, સશસ્ત્ર હુમલા, શોધ અને બચાવ, તબીબી સ્થળાંતર અને કમાન્ડ-કંટ્રોલ મિશન જેવા લશ્કરી કાર્યો તેમજ સબમરીન વિરોધી યુદ્ધ (ASW), જહાજ વિરોધી યુદ્ધ (ASuW) અને દરિયાઈ દેખરેખ જેવા નૌકાદળના કાર્યો માટે થઈ શકશે. વાયુસેના તેનો ઉપયોગ વ્યૂહાત્મક હવાઈ સહાય અને વિશેષ કામગીરી માટે કરી શકશે. બિન-લશ્કરી ઉપયોગોમાં આપત્તિ રાહત, વીઆઈપી પરિવહન અને તટ રક્ષક મિશનનો સમાવેશ થાય છે.