કરિયર : નોકરીના મામલે ડિગ્રી પર ભારી પડતા ડિપ્લોમા…

-કીર્તિશેખર

ડિગ્રી અને ડિપ્લોમા વચ્ચે કયું વધુ મહત્ત્વનું છે અને કારકિર્દીની દૃષ્ટિએ કોને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ? આના પર કોઈ સરળ નિષ્કર્ષ કાઢી શકાય નહીં. પરંતુ એ વાત વ્યવહારિક રીતે સાચી છે કે જો આપણને નાની ઉંમરે કોઈ પણ કારણસર નોકરીની જરૂર હોય અને આપણને કોઈ પ્રવૃત્તિમાં વધુ રસ હોય તો ચોક્કસ ડિગ્રીને બદલે ડિપ્લોમા કરવું વધુ સારું રહેશે. ડિપ્લોમા હંમેશાં એવા લોકો માટે એક મોટો સહારો રહ્યો છે જેઓ કોઈપણ કારણસર વધુ અભ્યાસ કરી શકતા નથી, પછી તે અભ્યાસમાં રસ ન હોવાને કારણે હોય કે ઘરની આર્થિક પરિસ્થિતિને કારણે. આવા લોકો માટે ડિપ્લોમા હંમેશાં સારો સહારો રહ્યો છે અને આજે પણ જો તમે માત્ર બારમા સુધી જ ભણ્યા હોવ તો પણ આ ઉચ્ચ શિક્ષિત યુગમાં એવા સેંકડો ડિપ્લોમા છે જે બારમા સુધી ભણ્યા પછી કરી શકાય છે અને તે આપણને મજબૂત કારકિર્દીની ખાતરી આપે છે.

ડિપ્લોમાની તાકાત
જો આપણે ઓછું ભણ્યા હોય, માત્ર બારમા સુધી જ તો નોકરી મેળવવા માટે વિવિધ પ્રકારના ડિપ્લોમા આપણા માટે અસરકારક હથિયાર બની શકે છે. ખાસ કરીને એવા લોકો માટે આ મોટી રાહત છે, જેઓ નાની ઉંમરે રોજગાર મેળવવા માગે છે અને એવા લોકો માટે પણ જેઓ એક ફિલ્ડમાં નિષ્ણાત બનવા માગે છે, કારણ કે ડિપ્લોમા ફક્ત 6 મહિનાથી 3 વર્ષ સુધીના સમયગાળા માટે ઉપલબ્ધ છે. તેથી, જો બારમા પછી, 3 કે 4 કે તેથી વધુ વર્ષ માટે ડિગ્રી કરવાને બદલે, જો આપણે ઓછામાં ઓછા સમયમાં કોઈ પ્રવૃત્તિમાં એક્સપર્ટ થઈને નોકરી જોઈતી હોય, તો આપણે ફક્ત ડિપ્લોમાને વળગી રહેવું જોઈએ. ડિપ્લોમામાં ઘણા સારા કોર્સ ઓછા ખર્ચે કરી શકાય છે, જેના કારણે આજે પણ નોકરી મળવાની ખાતરી મળે છે. ખાસ કરીને આઈટીઆઈ અથવા પોલિટેકનિકના કોર્સ ખૂબ જ ઓછી ફીમાં ઉપલબ્ધ છે અને આજે પણ તેની મદદથી સરળતાથી નોકરી મેળવી શકાય છે.

સરકારી નોકરીઓ માટે પણ માન્યતા
ડિપ્લોમા જોબ-ઓરિએન્ટેડ ટ્રેઇની કોર્સ હોય છે અથવા એમ કહેવાય કે ડિપ્લોમા થિયરી શીખવવાને બદલે ટ્રેનિંગ પર ભાર મૂકવામાં આવે છે, તેથી મોટાભાગની પ્રાઇવેટ કંપનીઓ ડિગ્રી ધારકોને બદલે વર્ક ટ્રેનિંગ લીધેલ ડિપ્લોમા ધારકોની પસંદગીને પ્રાધાન્ય આપે છે. પરંતુ આનો અર્થ એ નથી કે ડિપ્લોમા ધારકોને માત્ર ખાનગી ક્ષેત્રમાં જ નોકરી મળે છે. ડિપ્લોમા ધારકોની સરકારી નોકરીઓ માટે ખાસ પસંદગી કરવામાં આવે છે. ખાસ કરીને રેલવે, એસએસસી, પીએસયુ કંપનીઓ અને આર્મી વગેરેની પોસ્ટમાં ડિપ્લોમા ધારકોની પસંદગીને પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે છે. કેટલીક ટેકનિકલ પોસ્ટ જેવી કે, જુનિયર એન્જિનિયર અને ટેકનિશિયન પોસ્ટ પર માત્ર ડિપ્લોમા ધારકોને જ રાખવામાં આવે છે.

ઉચ્ચ શિક્ષણના દરવાજા બંધ નથી
જો કોઈ મજબૂરીને કારણે તમે તમારી કારકિર્દીની શરૂઆતમાં ડિગ્રી મેળવી ન શક્યા અને આ રીતે ડિપ્લોમા પૂર્ણ કર્યા પછી નોકરી કરવા લાગ્યા હોય, તો તેનો અર્થ એ નથી કે તમારા માટે ઉચ્ચ શિક્ષણના દરવાજા હંમેશાં બંધ થઈ ગયા છે. ઉચ્ચ શિક્ષણની ડિગ્રી હજુ પણ તમારા માટે ખુલ્લી છે. તમે નોકરીમાંથી બ્રેક લઈને ગમે ત્યારે તમારો ડિગ્રી અભ્યાસ પૂર્ણ કરી શકો છો. અને હા, આ કિસ્સામાં ડિપ્લોમા અડચણરૂૂપ નહીં બને, મોટાભાગની જગ્યાએ મદદરૂપ થશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે પોલિટેકનિક ડિપ્લોમા પછી લેટરલ એન્ટ્રી દ્વારા બી.ટેક. માં એડમિશન લેવા માંગતા હો, તો તમને બીજા વર્ષમાં સીધો પ્રવેશ મળે છે, એટલે કે, તમને પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે છે અને એક વર્ષનો ગ્રેસ પણ આપવામાં આવે છે. ડિપ્લોમા પછી, તમે અન્ય વિદ્યાર્થીઓની જેમ ગ્રેજ્યુએશન કરી શકો છો અને બી.ટેક, જેવી ડિગ્રીમાં તમારે અન્ય વિદ્યાર્થીઓ કરતાં એક વર્ષ ઓછો અભ્યાસ કરવો પડે છે.

આપણ વાંચો:  મિજાજ મસ્તી : લાઇફ નામે કોમેડી, ના સમજો તો ટ્રેજેડી!

કયા ક્ષેત્રોમાં ડિપ્લોમાની માગ છે
ઘણા ક્ષેત્રોમાં, ડિગ્રી કરતાં ડિપ્લોમા અને સર્ટિફિકેટ કોર્સ કરનારા લોકોની માગ વધુ છે. ઉદાહરણ તરીકે, પેરામેડિકલ સાયન્સના ક્ષેત્રમાં ઘણા ડિપ્લોમા કોર્સ છે જેમ કે રેડિયોલોજી, ડાયાલિસિસ ટેકનિશિયન અને ઓટી ટેકનિશિયન. આ તમામ ડિપ્લોમા સરકારી મેડિકલ કોલેજો અને પ્રાઈવેટ પેરા-મેડિકલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા શીખવવામાં આવે છે અને અહીં નિયમિત ડિગ્રીની સરખામણીએ દોઢ થી ત્રણ વર્ષ જેટલો ઓછો સમય લાગે છે, ઉપરાંત ડિપ્લોમા મેળવતાની સાથે જ રૂ. 15,000 થી રૂ. 30,000 ની નવી નોકરીઓ તમારી રાહ જોવે છે. ટેક્નિકલ ડિપ્લોમાની પણ આ જ સ્થિતિ છે. ખાસ કરીને આઇટીઆઇ કોર્સ જેમાં ઇલેક્ટ્રિશિયન, ફિટર, પ્લમ્બર, મિકેનિક, વેલ્ડર વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. અહીં પણ 15 થી 25 હજાર રૂપિયા પ્રતિ માસની નોકરી સરળતાથી મળી જાય છે. આઇટીઆઇ ડિપ્લોમા ધારકોને ખાસ કરીને સરકારી સંસ્થાઓમાં પણ પ્રાધાન્ય મળે છે. આ જ ક્રમમાં, ડિજિટલ માર્કેટિંગ અને ગ્રાફિક ડિઝાઇનમાં પણ ઉત્તમ કારકિર્દી ઉપલબ્ધ છે અને તે પણ માત્ર 6 થી 12 મહિનાનો ડિપ્લોમા પૂર્ણ કર્યા પછી. ડિજિટલ માર્કેટિંગ અને ગ્રાફિક ડિઝાઇનિંગમાં ડિપ્લોમા કર્યા પછી નોકરીની જેટલી તકો છે, તેના કરતાં વધુ સારી તક ફ્રીલાન્સિંગની છે. ઘણી કંપનીઓ એવા લોકોને નોકરી આપવા માંગે છે જેમણે ડિજિટલ માર્કેટિંગ અને ગ્રાફિક ડિઝાઇનિંગના કોર્સ કર્યા છે. અહીં પણ શરૂઆતી પગાર 20,000 રૂપિયા પ્રતિ મહિનાથી લઈને 40,000 રૂપિયા પ્રતિ મહિના સુધી મળી જાય છે. હોસ્પિટાલિટી અને હોટેલ મેનેજમેન્ટમાં પણ એક થી ત્રણ વર્ષના આવા ઘણા મહત્ત્વના ડિપ્લોમા કોર્સ ઉપલબ્ધ છે, જે કર્યા પછી, ખાસ કરીને હોસ્પિટાલિટી ઇન્ડસ્ટ્રી તમારું ખુલ્લા હાથે સ્વાગત કરશે, કારણ કે આ ક્ષેત્રમાં ડિપ્લોમા ધારકોની માગ માત્ર હાલમાં જ નહીં પરંતુ આવતા એકથી દોઢ દાયકા સુધી યથાવત રહેશે. ઉદાહરણ તરીકે, હોટેલ્સ, ક્રૂઝ, એરલાઇન્સ અને રેસ્ટોરન્ટ્સ, આ એવા ક્ષેત્રો છે જ્યાં હોટેલ મેનેજમેન્ટ અને હોસ્પિટાલિટી તમને એક મહત્ત્વપૂર્ણ અસેટ બનાવે છે. હવે તે તમારા પર નિર્ભર છે કે તમે આ પરિસ્થિતિઓનો કેટલો ફાયદો ઉઠાવી શકો છો. બોટમ લાઇન એ છે કે આજે પણ ઘણા ક્ષેત્રોમાં ડિપ્લોમા ધારકોની માગ ડિગ્રી ધારકો કરતાં ઘણી વધારે છે. તેથી, જો તમને નાની ઉંમરે ડિપ્લોમા કરવાની તક મળે, તો તેને ચૂકશો નહીં, પછીથી કોઈ અન્ય ક્ષેત્રમાં જવાનું ખૂબ જ સરળ રહેશે.