જળયુક્ત શિવારના ત્રીજા તબક્કાને અંતિમ સ્વરૂપ આપતા પહેલા મહારાષ્ટ્રમાં 14 લાખ પાણી પુરવઠા કાર્યાલયોનો સર્વે કરવામાં આવશે

(અમારા પ્રતિનિધિ તરફથી)
મુંબઈ: મહારાષ્ટ્ર સરકારે શુક્રવારે 34 જિલ્લાઓમાં લગભગ 14 લાખ પાણી પુરવઠા કાર્યાલયોનું સ્થળ પર નિરીક્ષણ કરવાનું અભિયાન શરૂ કર્યું છે, એમ અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું. આ પહેલનો હેતુ મુખ્ય જળયુક્ત શિવાર યોજનાના ત્રીજા તબક્કાને અંતિમ સ્વરૂપ આપતા પહેલા માળખાઓની ઉપયોગિતા અને સ્થિતિ ચકાસવાનો છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.

ભૂમિ અને જળ સંરક્ષણ મંત્રાલયના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, આ કાર્યનું મુખ્ય કારણ કામોનું પુનરાવર્તન અટકાવવાનું છે કારણ કે વિવિધ વિભાગો જળ સંરક્ષણ માટે સમાન યોજનાઓ અમલમાં મૂકી રહી છે.

ભૂમિ અને જળ સંરક્ષણ વિભાગના સચિવ ગણેશ પાટીલે જણાવ્યું હતું કે, ‘ભૂતકાળની પહેલના પરિણામોને સમજવા અને કોઈપણ નવા પ્રોજેક્ટ્સ હાલના માળખાકીય સુવિધાઓનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ કરે છે તેની ખાતરી કરવા માટે વર્તમાન સર્વેક્ષણ આવશ્યક છે.’

આપણ વાંચો: Gujarat પાણી પુરવઠા ક્ષેત્રે અગ્રેસર, 20,000 કરોડના ખર્ચે પાણી પૂરવઠા ગ્રીડનું નિર્માણ…

તેમણે કહ્યું કે આ ડેટાના આધારે, વિભાગ જળયુક્ત શિવારના ત્રીજા તબક્કા માટે રોડમેપ ડિઝાઇન કરશે. જળયુક્ત શિવાર અભિયાન 2014માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું જેથી નદીઓને ઊંડી અને પહોળી કરી શકાય, સિમેન્ટ અને માટીના બંધ-ચેકડેમ બનાવવામાં આવે, નહેરોને પુન:સ્થાપિત કરવામાં આવે અને ખેતી માટે પાણીની ઉપલબ્ધતા વધારવા માટે ખેત તળાવો ખોદવામાં આવે.

માટી અને જળ સંરક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, વિભાગે અગાઉ નાગપુરમાં મહારાષ્ટ્ર રિમોટ સેન્સિંગ એપ્લિકેશન સેન્ટરને 1972ના દુષ્કાળથી 2022 સુધી બાંધવામાં આવેલા જળ સંરક્ષણ માળખાઓની સેટેલાઇટ છબીઓ પ્રદાન કરવા વિનંતી કરી હતી, અને તેણે વિવિધ વિભાગો દ્વારા અમલમાં મુકવામાં આવેલા લગભગ 14 લાખ માળખાઓને ઓળખી અને ભૂ-ટેગ કર્યા છે.

આમાં 39 વિવિધ પ્રકારના કાર્યો જેમ કે ખેત તળાવો, પરકોલેશન ટાંકીઓ, ચેક ડેમ, કોલ્હાપુર-પ્રકારના બંધ અને માટી અને સિમેન્ટના નહેર બંધનોનો સમાવેશ થાય છે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે 2022 પછી બાંધવામાં આવેલા માળખાઓને પણ ડેટાબેઝમાં સમાવિષ્ટ કરવામાં આવશે.

આપણ વાંચો: ગુજરાતના Chhota Udepur માં જૂથ પાણી પુરવઠા યોજના અંતર્ગત 654 ગામોને લાભ અપાયો

એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, ‘આ પ્રયાસોની અસરકારકતા નક્કી કરવા માટે, અમે 34 જિલ્લાઓમાં ભૌતિક નિરીક્ષણો કરી રહ્યા છીએ, જેમાં દરેક ગામ માટે એક સમર્પિત ટીમ છે, જે જળ સંરક્ષણ અધિકારીઓની દેખરેખ હેઠળ છે.’

તેમણે જણાવ્યું હતું કે કૃષિ સહાયકો, જુનિયર ઇજનેરો, વન રક્ષકો, ગ્રામ પંચાયત સભ્યો, મહિલા સ્વ-સહાય જૂથો, ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો અને રહેવાસીઓની બનેલી ટીમો દરેક જળ સંરક્ષણ સ્થળ સુધી પહોંચવા માટે મોબાઇલ એપ્લિકેશનનો ઉપયોગ કરી રહી છે.

એપ્લિકેશનમાં માળખાઓની સેટેલાઇટ છબીઓ પહેલાથી લોડ કરવામાં આવી છે જે તેમને ચોક્કસ સ્થાન પર માર્ગદર્શન આપે છે. વિશ્ર્લેષણ માટે દરેક માળખાની વર્તમાન સ્થિતિના ફોટોગ્રાફ્સ અપલોડ કરવામાં આવશે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.

અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે નિરીક્ષણ ટીમો માળખાનું નામ, તેની હાલની સ્થિતિ, તે યોજના જે હેઠળ બનાવવામાં આવી હતી, અમલીકરણનું વર્ષ, ખર્ચ વગેરે સહિત વિગતવાર ડેટા એકત્રિત કરશે.

મહારાષ્ટ્રમાં જળ સંરક્ષણ કાર્ય 55 થી 60 વર્ષથી વધુ જૂનું છે, જેમાં અનેક વિભાગોનો સમાવેશ થાય છે. નિરીક્ષણ અભિયાનમાં 1,24,678 માળખાં નોંધાયા છે, જે રાજ્યમાં સૌથી વધુ છે, અહિલ્યાનગર જિલ્લામાં, ત્યારબાદ પુણે, નાસિક અને સાતારા જિલ્લાઓમાં એક લાખથી વધુ માળખા છે, અને સિંધુદુર્ગમાં સૌથી ઓછી સંખ્યા ફક્ત 56 જળ સંરક્ષણ યોજનાઓ છે.