મિનિમલિઝમ… ઓછામાં ઓછા સાથે વધુ જીવન

મેલ મેટર્સ -અંકિત દેસાઈ

આજે ઈન્ટરનેટના માધ્યમથી થયેલા ગ્લોબલાઈઝેશનના જમાનામાં માણસની માનસિકતા પર જો કોઈએ આકરા પ્રહારો કર્યા હોય તો એ છે ઓનલાઈન શોપિંગ સાઈટસ. એ જ રીતે જો કોઈએ માણસની ખરીદવાની ક્ષમતા અને શક્તિ પર સંપૂર્ણ કાબૂ મેળવી લીધો હોય તો એ વિવિધ બ્રાન્ડનાં ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ, જેમણે આજના માણસને સંપૂર્ણ રીતે પોતાના કાબૂમાં લઈ લીધો છે. અને કાબૂમાં એટલે કઈ રીતે? તો કહે કે માણસને પોતાને કોઈ વસ્તુની કે માણસને પોતાને કોઈ ખોરાકની જરૂર હોય કે ન હોય, પરંતુ એને જડબેસલાક ઝાંસામાં લેવામાં આવે છે અને એની પાસે ધરાર એ વસ્તુઓની ખરીદી કરાવવામાં આવે છે.આવા સમયે થાય છે શું કે માણસ વધુ પડતું, કારણ વિનાનું ખરીદીને પર્યાવરણને – આ ગ્રહને તો નુકસાન પહોંચાડે જ છે, પરંતુ સાથોસાથ પોતાના ઘરમાં પણ એ એવો કચરો ભર ભર કરે છે,જેને એ નથી તો કાઢી શકતો કે નથી એ ખુદ વાપરી શકતો.

આનો ઉપાય શું ?
વિવિધ ઓનલાઈન શોપિંગ સાઈટ્સ દ્વારા માણસની સાયકોલોજી જે રીતે કરપ્ટ કરવામાં આવી છે એ તો આખેઆખી એક કોન્સ્પીરસી છે. એના પર એક અલાયદો લેખ થાય એમ છે, પરંતુ આજે ચર્ચા કરવી છે કે ઓનલાઈન શોપિંગ સાઈટ્સના ઝાંસામાંથી બચવું હોય તો શું કરવું ? એ માટે એક જ કામ કરવું પડે કે માણસે ‘મિનિમલિઝમ’નો વિચાર સ્વીકારવો પડે… થોડા હૈ થોડે કી જરૂૂરત હૈ કોઈને થશે કે આ મિનિમલિઝમથી વળી શું દહાડો વળવાનો ? અમે પોતે ય આ બાબતે વિચાર કર્યો તો ખ્યાલ આવ્યો કે મિનિમલિઝમનો વિચાર આપણને ન માત્ર આર્થિક રીતે, પરંતુ અધ્યાત્મિક રીતે પણ ખપમાં આવી શકે એમ છ! એ કઈ રીતે?

ચાલો, આ મુદ્દા જોઈએ….

આર્થિક દૃષ્ટિકોણ
મિનિમલિઝમ આર્થિક રીતે ખૂબ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. આપણે ઓછી વસ્તુઓ ખરીદીએ છીએ ત્યારે આપણે પૈસા બચાવી શકીએ છીએ. આ બચત કરેલા પૈસાનું આપણે રોકાણ કરી શકીએ અથવા પછી કોઈ મહત્ત્વપૂર્ણ લક્ષ્ય માટે બચાવી શકીએ. આ ઉપરાંત, ઓછી વસ્તુઓ હોવાથી આપણને તેને જાળવવા અને સંગ્રહવા માટે ઓછા ખર્ચ થાય છે.

સાદગીના દૃષ્ટિકોણ
સાદગી એ મિનિમલિઝમનો પાયાનો ખ્યાલ છે. જ્યારે આપણે ઓછી વસ્તુઓ સાથે જીવીએ છીએ ત્યારે આપણું જીવન સરળ બની જાય છે. આપણને વસ્તુઓને ગોઠવવા, સાફ કરવા અને જાળવવા માટે ઓછો સમય લાગે છે. વળી, સાદગીને કારણે ઘરમાં, જીવનમાં અને મનમાં એમ ત્રણેય જગ્યાએ કારણ વિનાની ધૂળ ન જામે એ વધારાની!

અધ્યાત્મિક દૃષ્ટિકોણ
અધ્યાત્મિક દૃષ્ટિકોણથી જોઈએ તો, મિનિમલિઝમ આપણને આપણી જાતને વધુ સારી રીતે સમજવામાં મદદ કરે છે. આપણે ભૌતિક વસ્તુઓના દાસ ન રહીએ ત્યારે આપણે આપણી અંદરની શાંતિ શોધી શકીએ છીએ. મિનિમલિઝમ આપણને આપણી જાતને અને વિશ્વ સાથેના આપણા સંબંધને વધુ ઊંડાણપૂર્વક સમજવામાં મદદ કરે છે. ખાસ તો આપણે માનસિક રીતે મક્કમ અને મજબૂત બનીએ છીએ, કારણ કે ભૌતિક બાબત પરનો આપણો આધાર જ નહીંવત્ હોય છે.

મિનિમલિઝમ અપનાવવાની કેટલીક રીત:

વસ્તુઓને ગોઠવો:

તમારા ઘરમાંની બધી વસ્તુને ગોઠવો ને નક્કી કરો કે તમને કઈ વસ્તુઓની જરૂર છે અને કઈ વસ્તુઓની નથી.

વસ્તુઓનો યોગ્ય વપરાશ કરતા શીખો:

એક સમય હતો કે આપણે દરેક વસ્તુને ઘણા લાંબા સમય સુધી ચલાવતા. કેમ? તો કે ત્યારે આપણને વસ્તુઓની કદર હતી. હવે તો મોબાઈલ પણ આપણે વર્ષ કે વધુમાં વધુ બે વર્ષ ચલાવીએ છીએ, કારણ કે આપણને એમાં પણ ભય રહે છે કે આપણે સમાજમાં આઉટડેટેડ લાગીશું ! પરંતુ જો આપણે વસ્તુઓને લાંબા સમય સુધી ચલાવીશું તો સ્વાભાવિક જ આપણે નવી-નકામી ખરીદી ટાળીશું. અને એ રીતે આપણે ગ્લોબલ કોન્સ્પિરસીથી બચી શકીશું. વસ્તુઓ દાન કરો:જે વસ્તુઓની તમને જરૂર નથી તેને કોઈને દાન કરો, કેટલીક વસ્તુ એકદમ સારી હોય તો કોઈને ભેટમાં આપી દો અથવા વેચી દો. અહીં પણ અધ્યાત્મ તો છે જ કે આપણે સાથે કશું બાંધીને નથી લઈ જવાના તો ભાઈ , હમણાં જ એ બધુ આપવા માંડોને. આમેય તમારે એ બધુ ક્યારેક તો કોઈને આપવાનું જ છે.

નવી વસ્તુઓ ખરીદતા પહેલા વિચારો:

કોઈ નવી વસ્તુ ખરીદતા પહેલા વિચારો કે શું તમને તેની ખરેખર જરૂર છે.