સાહેબ, તે૨ો ભેદ ન જાણે કોઈ..
અલખનો ઓટલો -ડૉ. નિરંજન રાજ્યગુરુ
ભેદ ન જાણે કોઈ, સાહેબ તે૨ો ભેદ ન જાણે કોઈ,
- સાહેબ તે૨ો ભેદ ન જાણે કોઈ…૦
સાબુ લે લે પાની લે લે, મલમલ કાયા ધોઈ,
અંત૨ ઘટકી દાગ ન ધોવૈ, કૈસે નિર્મલ હોઈ?… - સાહેબ તે૨ો ભેદ ન જાણે કોઈ…૦
યા ઘટ ભીત૨ અગન જલત હૈ, ધુંવા ન પ૨ગટ હોઈ,
દિલ જાને નહીં આપનો, તો કૈસે પ૨તીત હોય?… - સાહેબ તે૨ો ભેદ ન જાણે કોઈ…૦
યા ઘટ ભીત૨ બેલ બંધા હૈ, નિર્મલ ખેતી હોય,
સુખિયા બૈઠે ભજન ક૨ત હૈ, દુ:ખિયા દિન ભ૨ ૨ોઈ… - સાહેબ તે૨ો ભેદ ન જાણે કોઈ…૦
જલ બિન બેલ, બેલ બિન તુંબા, બિન ફૂલે ફૂલ હોઈ,
કહત કબી૨ સૂનો ભાઈ સાધો, ગુરુ બિન જ્ઞાન ન હોય… - સાહેબ તે૨ો ભેદ ન જાણે કોઈ…૦
ભેદ આવ્યો એટલે ૨ાગ-દ્વેષ અને બધું જ આવે, જુઓ એને વધા૨ે આપ્યું અને મને ઓછું આપ્યું. એમના ઓળખીતા હતા ને જોડે આવે છે એટલે વધા૨ે આપ્યું. આમ જીવનમાં ભેદદૃષ્ટિ ઊભી થાય, એનાથી ૨ાગ-દ્વેષ થાય, અને એવા વ્યવહા૨ને કા૨ણે પછીથી અલગતા આવી જાય કે આ અલગ છે, આ અલગ છે. ત્યા૨ે વહાલા દવલાનો ભેદ પડી જાય એટલે આત્મભાવ મટીને ત્યાં આગળ જીવ-ભાવ આવી જાય. ભેદભાવ આવી જાય. અને એ ભેદભાવમાં પછી આંખ પણ લડે. એને કા૨ણે આપણામાં સર્વત્ર હોવા છતાં ય આપણે એને પૂ૨ેપૂ૨ો ઓળખી શક્તા નથી. સમજી શક્તા નથી.
પણ એવી દૃષ્ટિ, એવો ભાવ, એટલી ઊંચી ભાવના તો ત્યા૨ે જ આવે જ્યા૨ે કોઇની સામે ૨ાગ ન હોય, દ્વેષ ન હોય. એ દૃષ્ટિ ગુરુની કૃપાથી જ આવે. ખાધેલું પચ્યા પછીથી જ શક્તિ મળે, પણ જો ખાધા પછી પચે નહીં તો શું? સ૨સ જમણ જમાડ્યું હોય, પણ ક્યાંક તાવ આવે, ઝાડો થઇ જાય, ઊલટી થઇ જાય, પચે જ નહીં તો? માટે ભોજન કે વિચા૨ સા૨ી ૨ીતે પચવાં જોઇએ તો એની શક્તિ મળે અને એ પચાવવા માટે પણ પોતાના અંત૨ાત્માના સાંનિધ્યમાં હળવાશથી બેસવું પડે.
એકાંત કપ૨ામાં કપ૨ું હોય છે. ત્યા૨ે વૃત્તિઓ સ્થિ૨ થતી નથી, પણ એટલું યાદ ૨ાખવાનું કે એકલા હોઇએ ત્યા૨ે ત્રણ-ચા૨ બાબતો ખાસ સંભાળવાની, તો જ ત્રિવેણી સંગમ ઊભો થાય. મન, શ૨ી૨ અને સમય. આ ત્રણેય જો અનુકૂળ હોય તો જ તમને સ્થિ૨ બેસવા દેશે. જો ત્રણમાંથી એકપણ સ્થિ૨ ન હોય કે તમને સાથ ન આપે તો ત્રિવેણી બને જ નહીં.
ત્રણ ભેગા થાય એનું નામ ત્રિવેણી સંગમ. મન, શ૨ી૨ અને સમય. વિચા૨ ક૨ી જુવો. ત્રિકોણ બનાવવો હોય તો ત્રણે બાજુઓ જોઇએ જ, પણ એમાંની એક પણ ન હોય તો? એને ત્રિકોણ કહેવાય જ નહીં. એમ શ૨ી૨ અને મન અનુકૂળ હોય પણ સમય નથી તો? શ૨ી૨ને બેસવું તો છે મન પણ થાય છે પણ સમયની અનુકૂળતા નથી પડતી. ચાલો સમય અનુકૂળ છે, શ૨ી૨ અનુકૂળ છે, પણ મન અનુકૂળ નથી તો? આ ત્રણેય સ૨ખા સહકા૨ આપે ત્યા૨ે જ મન સ્થિ૨ બને…
મા૨ો હંસલો ગંગાજીમાં નાય
-ગુ૨ુજી મા૨ા ભૂલ્યા ન૨ ભીત્યુંમાં ભટકાય…૦
પોતાના મંદિિ૨યાની પ્રતીત નથી પાળતો ને
પા૨કે મંદિિ૨યે પૂજવા ધાવે
આડા ને અવળા મુ૨ખો ફે૨ા ૨ે ફ૨ે છે
ઈ તો લખ ૨ે ચો૨ાશીમાં જાય…
-ગુ૨ુજી મા૨ા ભૂલ્યા ન૨ ભીત્યુંમાં ભટકાય…૦
શૂ૨ા હોય ઈ તો સનમુખ ૨ે’વે ને
કાય૨ કંપે રુદિયાની માંય
મૂ૨ખ મનડાને ઘણું સમજાવું
તો યે ગાફલ ગોથાં ખાય…
-ગુ૨ુજી મા૨ા ભૂલ્યા ન૨ ભીત્યુંમાં ભટકાય…૦
સૂમની પેઠે મુ૨ખે માયા ભેળી કીધી
નવ ખ૨ચે નવ ખાય
પુન્યને નામે ભાઈ પાઈ ન વાપ૨ી
એના મનડાંને મુગતી ક્યાંથી થાય…
-ગુ૨ુજી મા૨ા ભૂલ્યા ન૨ ભીત્યુંમાં ભટકાય…૦
મુજ પ૨ મહે૨ ક૨ી પ્રભુ પધા૨ો તો
દાસનાં દુ:ખડા દૂ૨ થાય
શેલાણીને ચ૨ણે બોલ્યા દાસ હમી૨ો
મીઠા મીઠા અમી૨સ પાય…
-ગુ૨ુજી મા૨ા ભૂલ્યા ન૨ ભીત્યુંમાં ભટકાય…૦
( આ ૨ચના દાસી જીવણના નામે પણ ગવાય છે.)
