સીબીઆઈ ભારત સરકારને આધીન: સુપ્રીમ કોર્ટ

નવી દિલ્હી: સીબીઆઈ બંધારણના કાયદા મુજબ કેન્દ્ર સરકારને આધીન છે, એમ જણાવતાં સુપ્રીમ કોર્ટે બુધવારે સામાન્ય સંમતિ પાછી ખેંચી લેવા છતાં પશ્ર્ચિમ બંગાળની રાજ્ય સરકાર દ્વારા કેન્દ્રીય એજન્સીની કાર્યવાહી સામે ખટલો ચલાવવા સામેના કેન્દ્રના વાંધાને નકારી કાઢ્યો હતો.

પશ્ર્ચિમ બંગાળ સરકારે 16 નવેમ્બર, 2018 ના રોજ સીબીઆઈને કેસની તપાસ અથવા રાજ્યમાં દરોડા પાડવાની મંજૂરી આપતી સામાન્ય સંમતિ પાછી ખેંચી લીધી હતી.

દિલ્હી સ્પેશિયલ પોલીસ એસ્ટાબ્લિશમેન્ટ (ડીએસપીઈ) અધિનિયમ, 1946ની વિવિધ જોગવાઈઓનો ઉલ્લેખ કરતાં સર્વોચ્ચ અદાલતે જણાવ્યું હતું કે અમને જણાયું છે કે સંસ્થાની સ્થાપના, સત્તાનો ઉપયોગ, અધિકારક્ષેત્રનો વિસ્તાર, ડીએસપીઈની અધિક્ષકતા, તમામ બાબતો ભારત સરકાર પાસે છે.

અમારા મતે સીબીઆઈ એ એક અંગ અથવા સંસ્થા છે જે ડીએસપીઈ એક્ટ દ્વારા ઘડવામાં આવેલી વૈધાનિક યોજનાને ધ્યાનમાં રાખીને ભારત સરકાર દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવે છે અને જે તેને આધીન છે, એમ જસ્ટિસ બી આર ગવઈ અને સંદીપ મહેતાની બેન્ચે જણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે દાવો જાળવવા યોગ્ય છે.

આ પણ વાંચો: Adani પોર્ટ્સની સુપ્રીમ કોર્ટમા જીત, મુંદ્રા જમીન મામલે ગુજરાત હાઇકોર્ટના આદેશ પર સ્ટે

બેન્ચે તેના 74 પાનાના ચુકાદામાં જણાવ્યું હતું કે, માત્ર એટલું જ નહીં, ફક્ત એવા ગુનાઓ કે જેને કેન્દ્ર સરકાર સત્તાવાર ગેઝેટમાં સૂચિત કરે છે, તેની તપાસ ડીએસપીઈ દ્વારા કરી શકાય છે.

તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ડીએસપીઈ એક્ટની કલમ 4 હેઠળ, ભ્રષ્ટાચાર નિવારણ અધિનિયમ હેઠળના ગુનાઓ સિવાય કે જેમાં સુપરિન્ટેન્ડન્સ સેન્ટ્રલ વિજિલન્સ કમિશન પાસે રહેશે. અન્ય તમામ બાબતોમાં ડીએસપીઈ કેન્દ્ર સરકારને આધીન રહેશે.

બેન્ચે સેન્ટ્રલ બ્યુરો ઑફ ઇન્વેસ્ટિગેશન (સીબીઆઈ) પર કોઈ નિયંત્રણ ન હોવાના સંદર્ભમાં સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાની દલીલને ધ્યાનમાં લીધી હતી.

તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જ્યાં સુધી સોલિસિટર જનરલ દ્વારા સર્વોચ્ચ અદાલતના અગાઉના બે ચુકાદાઓ પર નિર્ભરતાનો સંબંધ છે ત્યાં સુધી કોઈ શંકા નથી કે કેન્દ્ર સરકારની અધિક્ષકતાની સત્તાઓ કોઈ ચોક્કસ કેસની તપાસના અધિક્ષકતા અને તપાસ એજન્સી સાથે સંબંધિત નથી. સીબીઆઈ હંમેશા સ્વતંત્ર રીતે ગુનાઓની તપાસ કરવા માટે હકદાર રહેશે.

આ પણ વાંચો: સમલૈંગિક લગ્ન અંગેની રીવ્યુ પીટીશન ઓપન કોર્ટમાં સાંભળવામાં આવે, સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ અરજી

પશ્ર્ચિમ બંગાળ સરકારે બંધારણની કલમ 131 હેઠળ કેન્દ્ર વિરુદ્ધ સર્વોચ્ચ અદાલતમાં મૂળ દાવો દાખલ કર્યો છે, જેમાં આરોપ લગાવ્યો છે કે રાજ્યએ કેસોની તપાસ માટે ફેડરલ એજન્સીને સામાન્ય સંમતિ પાછી ખેંચી લીધી હોવા છતાં સીબીઆઈ તેના પ્રાદેશિક અધિકારક્ષેત્રમાં એફઆઈઆર દાખલ કરી રહી છે અને તપાસ આગળ વધારી રહી છે.

કલમ 131 કેન્દ્ર અને એક અથવા વધુ રાજ્યો વચ્ચેના વિવાદમાં સુપ્રીમ કોર્ટના મૂળ અધિકારક્ષેત્ર સાથે સંબંધિત છે.
ખંડપીઠે કહ્યું હતું કે તેમના મતે કલમ 131 એ ‘વિશેષ જોગવાઈ’ છે જે સંઘીય સરકાર અને રાજ્ય સરકારો વચ્ચેના વિવાદના કિસ્સામાં સર્વોચ્ચ અદાલતના મૂળ અધિકારક્ષેત્રને સંબોધિત કરે છે.

બેન્ચે કેન્દ્રની દાવાને ફગાવી દેવાની દલીલો સ્વીકાર્ય રાખી નહોતી. આ પ્રકરણે હવે ખટલો કાનૂની જોગવાઈને આધારે ચલાવવામાં આવશે અને 13મી ઓગસ્ટે ખટલાના મુદ્દાઓ ઘડી કાઢવામાં આવશે. (પીટીઆઈ)