ભારતીય રેલવેમાં દરરોજ બે કરોડથી વધુ મુસાફરો મુસાફરી કરે છે, જે જોવા જઇએ તો એક ચમત્કારથી કમ નથી. રોજ કરોડો લોકોનું વ્યવસ્થિત સંચાલન કરવું એ કંઇ ખાવાના ખેલ નથી. દરેક ટ્રેનોને મુસાફરી દરમિયાન સ્ટોપેજ આપવામાં આવે છે, જ્યાં તે થોડો સમય રોકાય છે અને પછી આગળ વધે છે. ટ્રેનમાં મુસાફરી કરતી વખતે તમે ક્યારેય નોંધ્યું છે કે ઘણીવાર અનેક સ્ટેશનોના નામ પાછળ ટર્મિનસ અથવા ટર્મિનલ લખેલું જોવા મળે છે. કેટલાક સ્ટેશનોના નામ પાછળ જંકશન લખવામાં આવે છે. શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે તેને શા માટે કહેવામાં આવે છે? રેલ્વે સ્ટેશનોને ટર્મિનસ અથવા ટર્મિનલ અથવા જંકશન શા માટે કહેવામાં આવે છે? ચાલો જોઈએ કે આ ત્રણ શબ્દો કયા સ્ટેશનો પછી વપરાય છે.
ટર્મિનલ કે ટર્મિનસ
એવું કહેવાય છે કે રેલવે ડિક્શનરીમાં ટર્મિનલ અને ટર્મિનસના અલગ-અલગ અર્થ નથી પરંતુ બંને શબ્દોનો અર્થ એક જ છે. રેલ્વે ટર્મિનલ એટલે છેલ્લું સ્ટેશન, જ્યાંથી ટ્રેન આગળ વધતી નથી તેને ટર્મિનલ કહેવામાં આવે છે. જો આપણે દેશના કેટલાક ટર્મિનલ અથવા ટર્મિનસને ધ્યાનમાં લઈએ, તો તેમાં મુંબઈનું છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ ટર્મિનસ અને દિલ્હીનું (આનંદ વિહાર ટર્મિનલ) આનંદ વિહાર ટર્મિનલનો સમાવેશ થાય છે.
જંક્શનઃ
રેલ્વેની પરિભાષામાં, જંકશન એ સ્ટેશનનો ઉલ્લેખ કરે છે જ્યાંથી બે કરતાં વધુ સ્થાનો તરફ દોરી જતી લાઇન નીકળી જાય છે. સરળ શબ્દોમાં, એક જંકશનમાં ટ્રેન માટે ઓછામાં ઓછા ત્રણ ટ્રેકનો સમાવેશ થાય છે. જેમાંથી એક ટ્રેન એક રૂટ દ્વારા પ્રવેશ કરે છે અને બાકીના બે રૂટમાંથી ટ્રેન તેના નિર્ધારિત રૂટ દ્વારા બહાર નીકળે છે. તે રેલ્વે ટ્રાફિક જામથી છુટકારો મેળવવામાં પણ મદદ કરે છે. મથુરા જંકશન દેશનું સૌથી વ્યસ્ત જંકશન છે. અહીંથી સાત જેટલા રૂટ નીકળે છે.
સેન્ટ્રલ કોને કહેવાય..?
જો રેલવે સ્ટેશનના નામ પાછળ સેન્ટ્રલ લખવામાં આવે તો તેનો પણ અલગ અર્થ થાય છે. જો કોઈ રેલ્વે સ્ટેશનને સેન્ટ્રલ કહેવામાં આવે, તો તે સ્ટેશન શહેરનું મુખ્ય અને સૌથી જૂનું રેલ્વે સ્ટેશન છે. એક જ સમયે ઘણી ટ્રેનો આ સ્ટેશનમાં પ્રવેશ કરે છે. એક સેન્ટ્રલ સ્ટેશન એવા શહેરમાં બનાવવામાં આવે છે જ્યાં અન્ય રેલ્વે સ્ટેશન પણ આવેલા હોય. મુખ્ય શહેર સેન્ટ્રલ સ્ટેશનની મદદથી એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે. દેશના કેટલાક મુખ્ય સેન્ટ્રલ રેલ્વે સ્ટેશનોનું ઉદાહરણ આપવા માટે, મુંબઈ સેન્ટ્રલ અને કાનપુર સેન્ટ્રલના નામ અલગથી સૂચિબદ્ધ છે.
