નાના નાના અને ગરીબ દેશોને માળખાકીય વિકાસ અને અન્ય કામો માટે લોન આપીને લોન ભરી નહી શકવાની સ્થઇતિમાં તેમના વિસ્તારો પર કબજો જમાવી લેવાની ચીનની યુક્તિ પુરાણી છે. આવી રીતે ચીને કેટલાય દેશોના વિસ્તારો પર કબજો જમાવી દીધો છે. આપણા પડોશી દેશ શ્રીલંકા અને પાકિસ્તાન તો એની જાળમાં ભેરવાયા જ છે અને હવે લાગે છે કે આપણો અન્ય પડોશી દેશ નેપાળ પણ એ જ રસ્તે જઇ રહ્યો છે. જો નેપાળ સરકાર ‘ડેટ ટ્રેપ’ મુત્સદ્દીગીરી અંગે ખૂબ કાળજી નહીં રાખે તો તેને પણ શ્રીલંકા અને પાકિસ્તાન જેવી આર્થિક સ્થિતિનો સામનો કરવો પડી શકે છે. પોખરામાં પ્લેન ક્રેશ નજીકના ઈન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ પર હેડલાઈન્સ બની હતી. આ દુર્ઘટનામાં વિમાનમાં સવાર તમામ 72 લોકોના મોત થયા હતા. આ એરપોર્ટ ‘બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિએટીવ’ પહેલ હેઠળ ચીનની સહાયથી બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તેના ભંડોળ અંગેની મૂંઝવણને કારણે તે વિવાદનો વિષય બન્યો છે.
એવા આક્ષેપો થયા છે કે આ પહેલ વિકાસશીલ દેશોમાં નિર્ણાયક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સને સ્પોન્સર કરીને અને પછી તે સરકારોને ‘ડેટ ટ્રેપ’ના આધારે પ્રભાવિત કરીને ચીનની દેવાને ‘ડેટ ટ્રેપ ડિપ્લોમસી’માં ફેરવી શકે છે. પોખરા ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ સિવાય, નેપાળે હમણાં જ બે મોટા પ્રોજેક્ટ્સનું બાંધકામ પૂર્ણ કર્યું છે – ભૈરહવામાં ગૌતમ બુદ્ધ ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ અને રાજધાની કાઠમંડુમાં ચોભાર ડ્રાય પોર્ટ. આમાંથી કોઈ પણ ખર્ચાળ પ્રોજેક્ટ અસરકારક રીતે કામ કરી રહ્યો નથી. જાણકારી મુજબ નેપાળના અધિકારીઓ પણ ચીનના દેવાને લઇને સાવધાની વર્તી રહ્યા છે. નેપાળી અધિકારીઓ ચીન પાસેથી લોન લેવાને લઈને ખૂબ જ સાવચેત છે અને ‘બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઈનિશિએટીવ’ પહેલ હેઠળના પ્રોજેક્ટ્સ માટે બેઈજિંગ પાસેથી લોનને બદલે દાનની વિનંતી કરી રહ્યા છે.
તો, પાકિસ્તાન અને શ્રીલંકાના રસ્તે જઈ શકે છે નેપાળ…
