શંકરની હત્યાનો પ્રશ્ર્ન, વાસુદેવ બન્ટીને લઈ ભાગી ગયાનો પ્રશ્ર્ન, એની બહેન રેણુ ‘કિડનેપ’ થયાનો પ્રશ્ર્ન તથા ગર્ભવતી નલિનીનો પ્રશ્ર્ન-આમ ચારે તરફથી પ્રશ્ર્નો ઊભા થઈ ‘સાહેબ’ને ઘેરી વળ્યા હતા! સૌ કોઈની આંગળી ‘સાહેબ’ તરફ જ તકાઈ રહી હતી! ફક્ત ‘લંગોટી’ જ શરીર પર બાકી હતી ને સાહેબ સાવ ઉઘાડા થવાની અણી પર હતા!

વિઠ્ઠલ પંડ્યા

(ગતાંકથી ચાલુ)
ચારપાંચ જુવાન પત્રકારો ઉશ્કેરાઈને કંઈક કહેવા જતા હતા, પરંતુ પેલા પ્રૌઢ પત્રકારે એમને વાર્યા:
‘ના, કંઈ ન બોલતા! આપણે બધા ભૂંડ છીએ અને ચાલ્યા પણ જઈશું, પરંતુ કુબેકરસાહેબ, તમે યાદ રાખજો: એક દિવસ તમારે બહુ બૂરી રીતે આ ખુરશી છોડી ચાલ્યા જવું પડશે. અને એ દિવસ એવો હશે કે રસ્તામાં રખડતા ભૂંડ કરતાંયે તમારી હાલત બદતર હશે! ચાલો, મિત્રો-’
છંછેડાઈને પત્રકારો ચાલી ગયા પછી કુબેકરસાહેબે, હતાશાની લાગણી અનુભવતાં પોતાના અંગત સચિવ મુરલીને તતડાવ્યો:
‘આ બધું તારી મૂર્ખામીને લીધે બન્યું છે! હા, તારી સલાહ માનીને પેચા ચંડાળ વાસુદેવને ત્યારે જીવતો મેલ્યો એનું જ આ પરિણામ છે! હવે એમ બોતની જેમ મારી સામે શું ઊભો છે? જા, મર અહીંથી!’
એવા માનસિક ઉદ્વેગમાં પોતાના સત્તાવાર આવાસ પર ગયા, તો બાઈસાહેબે બળતરા ઠાલવી:
‘સાંભળો છો તમે? શકુ રો રો કરે છે અને કહે છે કે… આ શનિવાર સુધીમાં બન્ટીબાબાનો પત્તો નહીં લાગે, તો રવિવારથી એ અન્નપાણી ત્યજી દેશે અને જીવ આપશે!’
‘ભલે આપે જીવ- એમાં હું શું કરું?’ કુબેકરસાહેબ પત્ની પર પણ તણખી ગયા, ‘અહીં માંરેય મરવા વખત આવે એવું થયું છે એ તમે લોકો જાણો છો?’
‘કાં? શું થયું પાછું એવું?’
‘મારી ચારે બાજુ ભાલાની જેમ દુશ્મનો ઊભા રહ્યા છે! મને લાગે છે કે… એ લોકો બધા મારા લોહીના તરસ્યા થઈ ગયા છે! મને તો ડર છે કે સત્તા પરથી મારે ફેંકાઈ જવું ન પડે!’
‘અ ગ, આઈ!’ બાઈસાહેબ ગભરાઈને બોલી ઊઠ્યાં. ‘તમારી પાસે એટલો બધો વિરોધ વંટોળ ઊભો થઈ થઈ ગયો છે?’
‘હા, અને હવે તો સ્ફોટક પરિસ્થિતિ પેદા થશે એમ લાગે છે! એવા સંજોગોમાં મારી માનસિક હાલત કેવી હશે એનો તમે કોઈ વિચાર કરો છો ખરાં? હું જીવતો છું, તો આ બધી સુખસાહ્યબી છે! પણ કાલે મારે મરવાનો વખત આવે તો?’
‘નહીં! સંધ્યાટાણે એવું અશુભ ન બોલો! મરેને તમારા દુશ્મન! તમે એવું કિયું પાપ કર્યું છે કે તમારે એવો વિચાર કરવો પડે?’
‘ઠીક છે. તું જઈને કડક ચા મોકલ અને વહુને કહે કે દેશના દરેક ખૂણે સી.આઈ.ડી. રવાના કરી દીધા છે, તે બેચાર દિવસમાં જ બન્ટીના સમાચાર આવી જશે! જ્યાં હશે ત્યાં એ સલામત હશે! માટે અનશનની ખોટી ઉપાધિ ઊભી ન કરે!’
સવારનાં છાપાંઓમાં આવેલા સમાચાર પણ ઉદ્વગ કરાવે એવા હતા. વાંદરાના બંગલાના ચોકીદાર પાસેથી વાત કઢાવીને પોલીસે કદમ નામના માણસને પકડયો હતો. એની દ્વારા માહિતી મેળવી વરસોવાના દરિયા કિનારે દાટવામાં આવેલું અર્ધું સડી ગયેલું શંકરનું શબ પોલીસે કબજે કર્યું હતું. પોસ્ટમોર્ટમથી સાબિત થયું હતું કે રિવોલ્વરની ગોળીથી એની હત્યા કરવામાં આવી હતી.
હવે એ હત્યા ગોરખનાથ કુબેકરના વાંદરાના બંગલામાં થઈ હતી? અને કોના હાથે થઈ હતી? એટલું જ સાબિત કરવાનું બાકી હતું, પરંતુ વાગતું વાગતું આટલે સુધી આવી ગયું એથી કુબેકર સાહેબના પગ નીચેની ધરતી સરકતી હોય એમ એમને લાગ્યું!
શંકરની હત્યાનો પ્રશ્ર્ન, વાસુદેવ બન્ટીને લઈ ભાગી ગયાનો પ્રશ્ર્ન, એની બહેન રેણુ ‘કિડનેપ’ થયાનો પ્રશ્ર્ન તથા ગર્ભવતી નલિનીનો પ્રશ્ર્ન-આમ ચારે તરફથી પ્રશ્ર્નો ઊભા થઈ ‘સાહેબ’ને ઘેરી વળ્યા હતા! સૌ કોઈની આંગળી ‘સાહેબ’ તરફ જ તકાઈ રહી હતી! ફક્ત ‘લંગોટી’ જ શરીર પર બાકી હતી ને સાહેબ સાવ ઉઘાડા થવાની અણી પર હતા!
આથી મૂંઝાઈને અંતે એમણે પ્રધાનમંડળમાંના પોતાના વિશ્ર્વાસુ કહેવાય એવા સાથીઓની સલાહ લેવાનું મુનાસિબ માન્યું.
એ માટે ગણી ગણીને અંગત માણસોની બંધબારણે ખાનગી બેઠક યોજવામાં આવી. એમાં એવું નક્કી થયું કે મુખ્ય પ્રધાન પર દબાણ લાવી, શંકર હત્યા કેસનો મામલો આગળ વધતો અટકાવી દેવો, એ માટે અખબારોના તંત્રીઓ પર દબાણ કરીને ભીનું સંકેલી લેવા પ્રયત્ન કરવો, ઉપરાંત આ હત્યા કેસના મામલામાં આગળ વધતા પોલીસ ખાતાને પણ ‘બસ, હવે રૂક જાઓ!’નો આદેશ આપવો!
બીજા દિવસે નક્કી કર્યા મુજબ, સાહેબના પક્ષકાર પ્રધાનો તથા વિધાન સભ્યોએ મુખ્ય મંત્રીશ્રી જોડે વાટાઘાટ કરી જોઈ, પરંતુ એમણે જણાવ્યું:
‘નાઉ ઈટ ઈઝ ઓપન સિક્રેટ હકીકત એટલી ખુલ્લી થઈ ગઈ છે કે હવે મારાથી પોલીસ ખાતાને તેમ જ પેપરવાળાઓને “રૂક જાઓ! કહી શકાય એમ નથી! બિલકુલ નહીં!’
‘એમ કેમ બને, સર?’ એક પ્રધાને દલીલ કરી. ‘તમે તો ધારો એ કરી શકો એમ છો!’
‘ના, જો બધું મારું જ ધાર્યું થતું હોત, તો દરેકને રહેવા મકાન, પહેરવા કપડાં અને ખાવા અન્ન આપી શક્યો હોત! કોઈને દંગલ કે ગુંડાગીરી પણ ન કરવા દેત! પરંતુ ના, એટલી બધી સત્તા મારી પાસે નથી, મિત્રો!’
‘તો શું આપ આ મામલો કોર્ટમાં જવા દઈ, સારાયે પ્રધાનમંડળની આબરૂનું લિલામ કરવા માગો છો, સાહેબ?’
‘આમાં આખાયે પ્રધાનમંડળને શી લેવાદેવા છે? જેણે કૂકર્મ કર્યું હોય એણે એ ભોગવવાનું છે!’ ચીફ મિનિસ્ટરે સણસણતો જવાબ આપ્યો. ‘આમાં તમારે કે મારે એટલા ઊંચાનીચા થવાની શી જરૂર છે?’
‘જરૂર એટલા માટે સર, કે આપણામાંની જ એક પ્રધાન કક્ષાની વ્યક્તિ પર કોઈની હત્યાનો આરોપ મુકાય અને એને પ્રધાનમંડળમાંથી રાજીનામું આપવાની નોબત આવી જાય એ શું આપણને બધાંને ગમશે? એથી શું આપણી ઇજ્જતમાં વધારો થશે?’
‘ઇજ્જતમાં વધારો થાય કે ઘટાડો થાય-હું હવે કાંઈ કરી શકું એમ નથી’ મારા મિત્ર! આટલો હોબાળો થયા પછી, તમે સૌ એ “સાહેબ વતી સિફારસ અથવા તો વકીલાત કરવા મારી પાસે આવ્યા છો! પણ હું પૂછું છું તમને: સાહેબના કરતૂતની તમારામાંથી શું કોઈનેય જરા સરખી ગંધ પણ નહોતી આવી? કે પછી સૌ કેવો તમાસો થાય છે એની રાહ જોતા બેઠા’તા? સૉરી, હવે તો પાળ તોડીને પ્રવાહ આગળ વધી ગયો છે. હવે એની આડે મારાથી હાથ દઇ શકાય એમ નથી. બાકી, એક સૂચન કરવાનું મને અત્યારે જરૂરી લાગે છે!’
‘કયું સૂચન, સર?’
‘છ દિવસ પછી મળતી વિધાનસભામાં, સાહેબને માથે માછલાં ધોવાય એ પહેલાં, સમજી વિચારીને એમણે રાજીનામું આપવું હોય તો તમે સૌ સલાહ આપી શકો છો! મને લાગે છે, વધુ બદનામી થતી અટકાવવાનો આ જ એક સલામતીભર્યો ઇલાજ છે!’
‘ઓહ!’ કુબેકર સાહેબના અંગત મિત્ર કહેવાય એવા પ્રધાન સાહેબે ઊભા થતાં વ્યંગ કર્યો, ‘તમે તો સર, કોથળામાંથી બિલાડું કાઢવા જેવું કર્યું?’
‘ના. તમારી વાત બરાબર નથી, મિસ્ટર દામલે!’ ચીફ મિનિસ્ટરે પણ ઊઠતાં ઊઠતાં ફટકાર્યું, ‘કોથળામાંથી કાળા કરતૂતનું બિલાડું તો ક્યારનું યે નીકળી ચૂક્યું છે! અને હવે એને પાછું કોથળામાં પૂરવા તમે સૌ નાહકના ફાંફાં મારી રહ્યા છો! અચ્છા, હવે યોગ્ય લાગે તો મારા સૂચન પર વિચાર કરજો તમે! નહીં તો પછી જે પરિણામ આવે તે ઠંડે કલેજે જોયા કરજો! આમાં બીજું થાય પણ શું?’ કહી વ્યંગભર્યું સ્મિત વેરી એમણે ચાલવા માંડ્યું.
એમના મિત્રોએ ચીફ મિનિસ્ટરનો નિર્ણય જઈને કુબેકર સાહેબને જણાવ્યો, ત્યારે પહેલાં તો એ ખૂબ જ ગુસ્સે થઈ ગયા.
‘હું જાણતો જ હતો, એ માણસ પ્રધાનમંડળમાંથી મારી વગ ભૂંસી નાખવા કે’દહાડાનો ટાંપીને બેસી રહ્યો છે! હવે એના હાથમાં એક બહાનું આવી ગયું! મને ખબર મળી છે એ પ્રમાણે તો ‘ચીફે’ ઠેઠ વડા પ્રધાન સુધી આ વાત પહોંચાડી છે અરે મને ઉખેડીને ફેંકી દેવાની રાહ જોઈ બેઠો છે!’ (ક્રમશ:)ઉ
‘તો પછી સર, હવે આપ અમને શી સલાહ આપો છો?’ એક નાયબ પ્રધાને ચમચાગીરી આદરી, ‘ચીફને મૂંઝવણમાં મૂકવા હોય તો એક રસ્તો છે. અમે બધા આપના મિત્રો, સામૂહિક રીતે રાજીનામાં ધરી દઈ, એમની આંખ ઉઘાડી શકીએ!’
‘ના, તમારાં રાજીનામાથી કાંઈ વળે એમ નથી!’ ઊંડો નિ:સાસો નાખી કુબેકરે જવાબ દીધો, ‘ઊલટું એથી તો એ માણસનું જોર વધશે! એને ફાવતું જડશે! પછી આપણો અવાજ સાવ નિર્માલ્ય થઈ જશે!’
‘હં… તો પછી આપનું શું કહેવું છે?’
‘મને લાગે છે કે કાલે સવારે હું દિલ્હીની ટ્રીપ મારી આવું! પી.એમ. (પ્રાઈમ મિનિસ્ટર)ની આ બાબતમાં શી સલાહ છે તે જાણી લઉં!’
‘અચ્છા! તો સર, એમ કરજો! પી.એમ.ના આપના પર ચારેય હાથ છે તે જરૂર કાંઈક સારું પરિણામ આવશે!’
કુબેકરસાહેબની વિદાય લઈ બધા વિખરાયા. એમાંથી બે જણા અલગ પડી પોતાની મોટરમાં ગોઠવાયા. ગાડી ચાલુ કરીને આગળ વધ્યા ત્યારે એકે બીજાને પૂછ્યું:
‘ગાંવકર, તને શું લાગે છે એમાં? કુબેકર હજી મૂછે તાવ દઈ દિલ્હી જવાની વાત કરે છે. ફાવશે એમાં?’
‘રામ રામ કર!’ સ્ટિયરિંગ સંભાળી રહેલા પ્રધાન ગાંવકરે ઉત્તર દીધો, ‘પી.એમ. એનો ઈતિહાસ બરાબર જાણે છે! હાથમાં પાણીચું દઈને પાછો ન ધકેલે કુબેકરને, તો કહેજે મને!’
‘મનેય એવું જ લાગે છે!’
‘એવું લાગે છે તો એને મસકો શાનો લગાવી રહ્યો તો તું? અહીં આવેલા બધા જ રાજીનામાં ધરી દેવાના છે એની તને ખાતરી હતી?’
‘ના, મને મારી જ ખાતરી નહોતી!’ હસીને એણે જણાવ્યું, ‘પણ હું રહ્યો નાયબ પ્રધાન અને મારે કુબેકર જોડે પનારો પડ્યો છે! આથી બાકીનાઓ વતી ‘સાહેબ’નો દાણો ચાંપી જોવા મેં જરા મમરો મૂકયો’તો!’
‘પણ ધાર, કે દિલ્હીથી ગોળને પાણીએ નાહી નાખવાના સમાચાર લઈ કુબેકર આવે ને પછી આપણને સૌને કહે કે… મારી જોડાજોડ તમે સૌ પણ રાજીનામાં ધરી દો-તો?’
‘તો શું? આપણેય કહીએ કે અમે પહેલાં પી.એમ.ના મનમાં શું છે એ જાણી લઈએ પછી રાજીનામાંની વાત!’
‘આટલા વખતમાં આજે તેં સમજદારીની વાત કહી, હોં દોસ્ત!’
‘થેંક યુ ફોર યોર કોમ્પ્લિમેન્ટ!’
બીજે દિવસે કુબેકરસાહેબ દિલ્હી ઊપડયા અને અહીં બીજો ફણગો ફૂટ્યો. વરસોવા લઈ જઈ શંકરની લાશ દાટવામાં સામેલ કદમ પાસેથી વાંદરા પોલીસે વાત કઢાવી, બીજાયે ત્રણ જણને પકડી લીધા. પછી એમાંના એક માન્યા નામના શખસ પાસેથી બીજી યે હકીકત ઓકાવી,
‘શિરકેસાહેબે મને બોલાવીને હજાર રૂપિયા આપ્યા’તા અને કહ્યું’તું કે ટેમ્પો ભાડેથી લઈ બંગલાના પાછળના ભાગમાં સિમેન્ટની ઓટલી છે તે તોડી, નીચેની વસ્તુ ક્યાંક દૂર લઈ જઈને દાટી આવજે!’
‘શિરકેસાહેબ કોણ છે? ચાલ, બતાવ!’
‘પણ અત્યારે એ ઘેર નહિ હોય, સાહેબ!’
‘તો ક્યાં હશે?’ ઈન્સ્પેક્ટર માચવેએ પૂછયું, ‘શિરકે કોઈ સરકારી અમલદાર છે?’
‘ના, સાહેબ! મ્યુનિસિપાલિટીના કોન્ટ્રાક્ટરછે !’
‘ત્યારે તો એણે તને મડદું સગેવગે કરવાનો પેટા કોન્ટ્રાકટ દીધો’તો એમ ને?’
માન્યા કંઈ ન બોલ્યો ને નજર ઝુકાવી ઊભો રહ્યો. આથી ઈન્સ્પેક્ટર ઊભા થતાં કહ્યું:
‘ચાલ, બહાર જીપ છે એમાં બેસી જા!’
‘ક્યાં જાવું છે, સાહેબ?’
‘તારા શિરકે સાહેબ ઘરે આવે ત્યાં સુધીમાં આપણે ફરી આવીએ.’
‘કેટલે લગી જઈશું, સાહેબ?’
‘બસ થોડે લગી.’
બે પોલીસો સાથે પાછળ જીપમાં એને બેસાડ્યો અને ઈન્સ્પેક્ટર માચવે આગળ ગોઠવાયો:
‘હવે માન્યા એ કહે કે: શિરકે કોન્ટ્રાકટરનું ઘર ક્યાં આવ્યું?’
‘પણ સાહેબ, અત્યારે તો…’
‘અત્યારેના બચ્ચા! સીધી રીતે એના ઘરનો પત્તો બતાવ, નહિ તો તારાં હાડકાં ખોખરાં કરી નાખીશ! બોલ, ક્યાં છે શિરકે?’
‘માહિમમાં શીતલા માતાના મંદિરની પાસે.’
માહિમ પહોંચી, શિરકેના રહેઠાણ પર જઈ માન્યા સાથે માચવે ઈન્સ્પેક્ટર ઊભો રહ્યો. ત્યાં માન્યાને જ આગળ કર્યો:
‘પૂછ તો: શિરકે ઘરમાં છે?’
‘હા, એ માણસ ઘરમાં જ હતો. બહારથી આવીને ચા પીતો બેઠો હતો. પચાસેક વરસની ઉંમરનો, અરધી ટાલવાળો શિરકે ધોતિયાથી મોં લૂછતો દરવાજા બહાર આવ્યો; પરંતુ પોલીસ ઈન્સ્પેક્ટર સાથે માન્યાને જોતાં જ એના મોતિયા મરી ગયા. માચવેએ પૂછયું:
‘તમે જ, મિસ્ટર શિરકે?’
‘હા, સાહેબ!’
‘ચાલો મારી જોડે!’
‘પણ… સાહેબ, મારો કાંઈ વાંકગુનો?’
‘વાંકગુનો કશોય નહિ!’ માચવેએ મીઠું સ્મિત વેરી જવાબ દીધો, ‘દાટેલાં મડદાં કાઢીને સગેવગે કરવાનાં છે. એનો કોન્ટ્રાકટ તમને આપવા નાયબ પોલીસ કમિશનર સાહેબે ભલામણ કરી છે. ચાલો, કોટ-ચપ્પલ પહેરી લો!’
એની પત્નીએ દરવાજામાં આવી પૂછયું:
‘આ બધું શું છે? શાના કોન્ટ્રાક્ટની વાત છે?’
ચાલી જીવન હતું. પોલીસ ખાતાના માણસોને જોઈ આડોશ-પાડોશમાંથી રહેવાસીઓ ગેલેરી આગળ ઊભાં રહી કૌતુક જોતાં હોય એમ તાકી રહ્યાં હતાં. આથી શિરકેએ ચીડથી પ્રશ્ર્ન પૂછી રહેલી પત્નીને હડસેલો માર્યો અને અંદર ચાલી ગયો.
એની પત્ની બિચારી મૂંઝવણમાં પાછી વળી ગઈ.
અંદર કશીક ગુસપુસ થઈ. પછી ‘ચિંતા કરું નકો!’ બોલતો શિરકે, કોટ-ચંપલ પહેરી, ચશ્માં ઠીક કરતો બહાર આવ્યો. એને અને માન્યાને લઈ ઈન્સ્પેક્ટર તથા પોલીસ નીચે ઊતર્યા અને જીપમાં બેસાડી પોલીસ સ્ટેશને લઈ ગયા.
ત્યાં એની પૂછપરછ ચાલી. પહેલાં તો એણે કબૂલ્યું જ નહિ કે કોના કહેવાથી શંકરના દાટેલા શબને બીજે ક્યાંક દાટી આવવાની કામગીરી માન્યાને એણે આપી હતી! પછી બોલ્યો:
‘બંગલાના ગુરખાએ મને કામ સોંપ્યું’તું સાહેબ! પણ મને ત્યારે ખબર નહોતી કે સિમેન્ટની ઓટલી નીચે કોઈનું મડદું દાટેલું હશે!’
‘શિરકે, જૂઠું ન બોલો!’ ઈન્સ્પેક્ટરે દાંત ભીંસીને કહ્યું, ‘હવે તો છુપાવશો તો ચાર મહિના લગી જેલના સળિયા પાછળ ધકેલી દઈશ! બોલો, મડદું બીજે લઈ જઈ, દાટી દેવાનો ઓર્ડર તમને કોણે આપ્યો’તો?’
છેવટે હોઠ પર જીભ ફેરવી લઈ શિરકેએ કહ્યું:
‘મુરલીસાહેબે એ કામ મને સોંપ્યુ’તું!’
‘મુરલી એટલે કુબેકરસાહેબનો અંગત સેક્રેટરી?’
‘હો, સાહેબ!’
‘કેટલા રૂપિયા ઠરાવ્યા’તા એ કામના?’
‘બે હજાર-’
‘હં…’ કરી ઈન્સ્પેક્ટર માચવેએ એક હવાલદારને કેબિનમાં બોલાવ્યો, ‘આ શિરકેસાહેબને અને માન્યાને કસ્ટડીમાં ધકેલી દ્યો! કાલે મેજિસ્ટ્રેટ સામે ખડા કરી, વધુ તપાસ માટે રીમાન્ડ પર બેઉને રાખવા પડશે!’
‘બરા!’ કહી હવાલદારે ચશ્માંના કાચ લૂછતા શિરકેને કહ્યું, ‘ચલા સાહિબ!’
‘શિરકેએ માંડ માંડ ઊભા થઈ, કંપિત સ્વરે માચવે ઈન્સ્પેકટરને વિનંતી કરી:
‘સાહેબ, મારી બૈરીને ખબર આપી મારે જામીન માટે વ્યવસ્થા કરવાની છે, તો-’
‘તો આ ફોન પડ્યો! ઘેર કે પડોશમાં ફોન હોય તો કરી લો!’ કહેતો ઈન્સ્પેક્ટર ઊભો થયો. હૅટ લીધી. યુનિફોર્મ ઠીક કર્યો અને બહાર નીકળી જીપના ડ્રાઈવરને કહ્યું: ‘સુધાકર, મલબાર હિલ પોલીસ સ્ટેશને જવાનું છે. જીપમાં ડીઝલ તો પૂરતું છે ને?’
‘હો, સાહેબ!’
‘તો ચાલો-’
* * *
બીજે દિવસે કુબેકરસાહેબ દિલ્હીની સફર કરી પોતાના આવાસ પર પાછા ફર્યા ત્યારે ખૂબ નખાઈ ગયેલા લાગ્યા. બાઈ સાહેબને આજ્ઞા કરી:
‘મને કોઈ ડિસ્ટર્બ ન કરતાં! મારું મગજ અત્યારે ઠેકાણે નથી!’
‘પણ મારે તમને બે સમાચાર આપવાના છે. એક સમાચાર ખુશીના છે. અહીંના પોલીસ ખાતાને પણજીથી કોઈ સી.આઈ.ડી.એ ખબર આપ્યા કે બન્ટીને પેલા ડામીસ જોડે એણે જોયો તો, પણ એ લોકો છટકી ગયા!’
‘હં… બીજા શા ખબર છે?’
‘પોલીસ મુરલીની શોધમાં હતી તે મુરલી ક્યાંક ભાગી છૂટ્યો છે!’
‘સારું કર્યું એણે!’
‘એમ કેમ કહો છો?’
‘તને એની ખબર ન પડે, લપ છોડ! મારી ગ્રહદશા જ અવળી બેઠી છે હમણાંની!’
‘કેમ? દિલ્હી ગયા’તા તે…’
‘હા, ગયો’તો! પણ નાહી નાખવાના સમાચાર લઈને આવ્યો છું! પ્રધાનપદું મારે છોડવું પડશે કાશી!’ બોલી અસહાય હોય એમ, બેઉ હાથમાં માથું પકડી કુબેકરસાહેબ બેસી રહ્યા.