આજે વિશ્વ કેન્સર દિવસ એટલે કે વિશ્વ કેન્સર દિવસ સમગ્ર વિશ્વમાં ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. આ દિવસની ઉજવણીનો હેતુ લોકોમાં આ ભયંકર અને જીવલેણ રોગ વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાનો છે. કેન્સરનું નામ સાંભળતા જ દરેક વ્યક્તિ ડરી જાય છે અને તેનું સૌથી મોટું કારણ તેના વિશે જાણકારીનો અભાવ છે.
નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે કેન્સરના લક્ષણોની વહેલી તપાસ અને નિદાન વધુ સારી અને સફળ સારવારમાં મદદ કરી શકે છે. કમનસીબે, કેન્સરના ઘણા લક્ષણો પ્રારંભિક તબક્કામાં શોધી શકાતા નથી અને જ્યાં સુધીમાં લક્ષણો શોધી કાઢવામાં આવે છે ત્યાં સુધીમાં ઘણું મોડું થઈ ગયું હોય છે. આ જ કારણ છે કે ડોકટરો અને નિષ્ણાતો કેન્સરના નાના અને હળવા લક્ષણો પર પણ નજીકથી નજર રાખવાની સલાહ આપે છે.
જો કેન્સરના ચિહ્નો અને લક્ષણો પ્રારંભિક તબક્કે શોધી કાઢવામાં આવે, તો કેન્સરને વધતા અટકાવી શકાય છે અથવા કેન્સરના પ્રથમ કે બીજા તબક્કામાં જતા અટકાવી શકાય છે અને સફળ સારવારમાં મદદ મળી શકે છે. કેન્સરના ઘણા પ્રકાર છે અને વિવિધ પ્રકારના કેન્સરના લક્ષણો પણ અલગ અલગ હોય છે. અમે તમને કેન્સરના કેટલાક પ્રારંભિક લક્ષણો વિશે જણાવી રહ્યા છીએ, જેને તમારે ભૂલથી પણ અવગણવા જોઈએ નહીં.
1) જો તમારું વજન કોઈ કારણ વગર ઘટી રહ્યું હોય તો તમારે તાત્કાલિક ડૉક્ટર પાસે જવું જોઈએ. જો છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં તમારું વજન એટલે કે 4.5 કિલો કે તેથી વધુ ઘટી ગયું હોય, તો તમારે સાવધ થઇ જવું જોઈએ કારણ કે તે કેન્સરનો પ્રથમ સંકેત હોઈ શકે છે.
2) દિવસભરના કામ પછી થાક લાગવો એ સામાન્ય બાબત છે, પરંતુ કેન્સરનો થાક એક અલગ જ પ્રકારનો હોય છે. જો તમે પૂરતો આરામ કર્યા પછી પણ હંમેશા થાક અને નબળાઈ અનુભવો છો, જે દૂર નથી થઈ રહ્યો, તો તે કેન્સરની શરૂઆતની નિશાની હોઈ શકે છે. કેન્સર શરીરના પોષક તત્વોનો ઉપયોગ શરીરમાં ફેલાવા માટે કરે છે અને આ જ કારણે શરીરને તમામ પોષક તત્વો નથી મળતા અને તમે થાક અનુભવો છો.
3) હવામાનમાં કોઈપણ ફેરફારને કારણે તાવ આવવો સામાન્ય છે, જે શરદી અને ફ્લૂના સામાન્ય લક્ષણ હોઈ શકે છે. આ લક્ષણ પણ બે-ત્રણ દિવસમાં ઠીક થઈ જાય છે. પરંતુ તમારો વારંવાર આવતો તાવ સૂચવે છે કે તમે કોઈક પ્રકારના કેન્સરની ઝપેટમાં આવવાના છો. કેન્સરનો તાવ મોટે ભાગે રાત્રે આવે છે. જો તમને કોઈ ચેપ કે અન્ય લક્ષણો ન હોય અને પરસેવાની સાથે તાવ આવતો હોય તો તે કેન્સરનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.
4) તમારા શરીરમાં દુખાવો ઘણા કારણોસર થઈ શકે છે અને આરામ લેવાથી અથવા દવાઓ લેવાથી પણ તે ઠીક થઈ જાય છે પરંતુ જો તમને સતત દુખાવો થતો હોય તો તે તમારા શરીરમાં કંઈક ખોટું થઈ રહ્યું હોવાનો સંકેત છે. કેન્સરમાં દુખાવો ઘણા કારણોસર થાય છે જેમ કે – શરીરના ઘણા ભાગોમાં દબાણ અને પીડા પેદા કરતી ગાંઠ બની શકે છે.
5) કેન્સરમાં ત્વચા ઘણી રીતે પ્રભાવિત થાય છે. કમળો વખતે (આંખો અથવા આંગળીઓનું પીળું પડવું) એ એક લક્ષણ છે જે સંભવિત ચેપ અથવા કેન્સર સૂચવી શકે છે. જો તમને કમળાના કોઈ લક્ષણો જણાય તો તમારા ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો. ત્વચા પરના મસાને હળવાશથી ન લો, જો તમને તેમાં કોઈ ફેરફાર લાગે તો ડૉક્ટરને સંપર્ક કરો.
તમે ઘણી બાબતોનું ધ્યાન રાખીને કેન્સરના જોખમને ઘટાડી શકો છો. સૌ પ્રથમ, જો તમને ઉપરોક્ત લક્ષણો લાગે છે, તો તમારે વિલંબ કર્યા વિના પરીક્ષણ કરાવવું જોઈએ. આ સિવાય તમાકુનો ઉપયોગ ટાળો, ફળો અને શાકભાજી જેવી આરોગ્યપ્રદ વસ્તુઓ હંમેશા વધુ ખાઓ, વજન નિયંત્રણમાં રાખો. સૂર્યના સીધા કિરણોથી બચવાનો પ્રયાસ કરો. હેપેટાઇટિસ બી અને એચપીવી જેવી રસી લો. અસુરક્ષિત જાતીય પ્રવૃત્તિ ટાળો અને સતત તબીબી તપાસ કરાવતા રહો.